Konflikty społeczno-polityczne świata [2102-BW-L-D1KSPS] Semestr zimowy 2023/24
Konwersatorium, grupa nr 1

1. Istota przedmiotu - zajęcia organizacyjne.

a) scharakteryzowanie celu zajęć i omówienie efektów kształcenia,

b) sprecyzowanie formy i zasad zaliczenia,

c) omówienie programu i literatury przedmiotu (modułów od 2 do 15).

2. Rewolucje przełomu XVIII i XIX wieku: walka stanów – konflikt formacji. Rewolucja – znaczenie terminu. Feudalizm – ujęcie polityczne i społeczne. Feudalizm a kapitalizm – różnice. Europa na drodze przemian kapitalistycznych. Organizacja produkcji w XVIII wieku. Merkantylizm. Rewolucja przemysłowa w Anglii. Rewolucja francuska. Epoka napoleońska.

2.Literatura podstawowa: D. Janicka, Historia społeczna i polityczna Europy, Toruń 2007, roz.4, p.1-2, s.59-62, p.14, s.76-83; roz.6, s.93-107. Deklaracja praw człowieka z roku 1789, [w:] L. Jaśkiewicz, I. Rusinowa, T. Wituch (red.), Historia powszechna 1789-1918. Wybór tekstów źródłowych, Pułtusk 1997, s.11-12. Literatura uzupełniająca: E. Hobsbawm, Wiek rewolucji 1789-1848, Warszawa 2013. J. Baszkiewicz, Historia Francji, Wrocław-Warszawa-Kraków 1995 lub inne wydania. K. Szelągowska, Wykłady z historii powszechnej, Warszawa 1994, roz. Wielka Rewolucja Francuska, s. 185-196. J. Ciepielewski, I. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, Dzieje gospodarcze świata do roku 1975, Warszawa 1977, roz.1 p.3-4, s.16-20; roz.3, p.17-19 i 22, s.61-65 i 68-69. P. Ziółek, Idea imperium, Warszawa 1997, roz.5 (fragment), s.161-164. J. Carpentier, F. Lebrun, Historia Europy, Warszawa 1994, roz.20, s.247-253.

3. Burżuazja i proletariat – rozwiązywanie konfliktu: reformy społeczne na przełomie XIX i XX w. Założenia liberalizmu gospodarczego (klasycznego) – prawa naturalne, lesseferyzm, darwinizm socjalny, liberalizm socjalny. Reformy Bismarcka w Niemczech i liberałów w Wielkiej Brytanii. Ruch robotniczy. Robotnicze organizacje międzynarodowe. Związki zawodowe. Ustawodawstwo społeczne. Narodziny nowoczesnych partii politycznych. Geneza i klasyfikacja. II Międzynarodówka. Emancypacja społeczna klas nieuprzywilejowanych a przemiany prawa wyborczego.

3.Lit. podst.: S. Zawadzki, Państwo o orientacji społecznej. Geneza, doświadczenia, perspektywy, Warszawa 1996, roz.1, s.9-18, roz.3, p.2-3, s.31-34. D. Janicka, Historia społeczna i polityczna Europy, Toruń 2007, roz.8, p.1-4, s.131-138, p.5.1 i 5.5, s.138-140 i 143-144, p.6, s.143-147. Lit. uzupeł.: G. Bukowska, Państwo opiekuńcze wobec zjawiska ubóstwa. Analiza historyczna, [w:] J. Klebaniuk (red.), Fenomen nierówności społecznych, Warszawa 2007. J. Pajewski, Historia powszechna 1870-1918, Warszawa 1971 i inne, roz.5 (fragment), s.43-44, 47-55. J. Ciepielewski, I. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, Dzieje gospodarcze świata do roku 1975, Warszawa 1977, roz.3, p.23, s.69-71. P. Ziółek, Idea imperium, Warszawa 1997, roz.5 (fragment), s.171-176. R. Grunberger, Historia społeczna III Rzeszy, Warszawa 1994.

4. Upadek tronów – rządy dla ludu i przez lud. Społeczny wymiar I wojny światowej. Europa w przededniu wojny. Przebieg wojny. Rewolucja lutowa i październikowa oraz dyktatura bolszewików w Rosji. Rewolucja listopadowa na ziemiach niemieckich. Traktat wersalski. Bilans I wojny światowej. Destabilizacja społeczeństw i gospodarek. Radykalizacja i demokratyzacja opinii publicznej. Emancypacja kobiet. Ład powersalski. Narodziny demokratycznej Europy. Narodziny masowych ruchów ideologicznych. Faszyzm. Nazizm. Komunizm. Terror a terroryzm.

4.Lit. podst.: D. Janicka, Historia społeczna i polityczna Europy, Toruń 2007, roz.9, s.147-167. J. Smaga, Narodziny i upadek ZSRR 1917-1991, Kraków 1992, roz.3, p.10 i 17 (fragment), s.110-114 i 127. A. Małkiewicz, Terroryzm. Wybrane zagadnienia, Nysa 2014, roz.1, p.2, s. 23-26, [w:] https://dbc.wroc.pl/Content/31710/PDF/terroryzm_wybrane%20zagadnienia.pdf. Lit. uzupeł.: Orędzie prezydenta Stanów Zjednoczonych T. W. Wilsona z 8 stycznia 1918 r., tzw. 14-punktowy program pokojowy i Pakt Ligi Narodów z 28 czerwca 1919 r., [w:] M. Nadolski (red.), Historia powszechna 1879-1990. Dzieje polityczne i gospodarcze, historia dyplomatyczna, prawo i stosunki międzynarodowe, Warszawa 1991, s.57-59, 74-84. Tezy kwietniowe Lenina z 1917 r. [w:] L. Jaśkiewicz, I. Rusinowa, T. Wituch (red.), Historia powszechna 1789-1918. Wybór tekstów źródłowych, Pułtusk 1997, s. 293-296. Cz. Madajczyk, I i II wojna światowa. Analogie i różnice, Warszawa 1988, s.50-82. P. Ziółek, Idea imperium, Warszawa 1997, roz.5 (fragment), s.167-171. R. Grunberger, Historia społeczna III Rzeszy, Warszawa 1994, roz.3, s.60-72. A. Skrzypek, Historia społeczna Europy XIX i XX wieku, Poznań 2009. M. Bańkowicz (red.), Historia polityczna świata XX wieku 1901-1945, Kraków 2004.

5. Zmierzch leseferyzmu – zwycięstwo keynesizmu. Wielki kryzys gospodarczy i jego skutki społeczne. Przesłanki kształtowania się koncepcji „welfare state” w okresie międzywojennym XX w. Znaczenie I wojny światowej. Rola rewolucji rosyjskiej. Wielki kryzys gospodarczy 1929-1933 (produkcja przemysłowa i rolna, zachwianie bezpieczeństwa socjalnego). Interwencjonizm państwowy – New Deal i Folks Hema. Faszyzm a gospodarka i konkurencyjne próby wyjścia z kryzysu. Liberalizm socjalny i demokratyczny socjalizm.

5.Lit. podst.: R. Cameron, Historia gospodarcza świata, Warszawa 1996, roz.14, s.383-392. S. Zawadzki, Państwo o orientacji społecznej. Geneza, doświadczenia, perspektywy, Warszawa 1996, roz.2, s.19-28, roz.3, p.5-6, s.36-43. J. Ciepielewski, I. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, Dzieje gospodarcze świata do roku 1975, Warszawa 1977, roz.15, p.96-98, 100-102 i 109, s.359-367, 371-373, 375-377 i 395-397. Lit. uzupeł.: T. Schramm, Historia powszechna. Wiek XX, Poznań 2001.

6. Okupowani i okupujący – społeczne skutki II wojny światowej. Pojęcie ludobójstwa. Przykłady ludobójstwa w XX wieku. Apogeum ludobójstwa – holokaust. Trybunały karne. Problemy mniejszościowe - przesiedlenia na przełomie XIX i XX w. Akcja „Heim ins Reich”. Ucieczki, wypędzenia i wysiedlenia Polaków i Niemców w czasie i po II wojnie. Etniczne czyszczenia w ZSRR.

6.Lit. podst.: Encyklopedia katolicka, t. XI, Lublin 2006, hasło: „ludobójstwo”, s. 120-128. H. Lamberg, Problem wypędzeń w polityce europejskiej XX wieku, (w:) H. Orłowski, A. Sakson (red.), Utracona ojczyzna. Przymusowe wysiedlenia, deportacje i przesiedlenia jako wspólne doświadczenie, Poznań 1996, s.31-44. Ph. Ther, Ciemna strona państw narodowych. Czystki etniczne w nowoczesnej Europie, Poznań 2012, roz. 3, p. „Soviet ethnic cleansing”, s.203-218. Lit. uzupeł.: Deklaracja o wyzwolonej Europie z 11 lutego 1943 r., [w:] M. Nadolski (red.), Historia powszechna 1879-1990. Dzieje polityczne i gospodarcze, historia dyplomatyczna, prawo i stosunki międzynarodowe, Warszawa 1991, s.193-195. Karta Narodów Zjednoczonych, (w:) S. Bieleń (red.), Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór dokumentów, Warszawa 1996, s.22-45. T. Urban, Utracone ojczyzny: wypędzenia Niemców i Polaków w XX wieku, Warszawa 2007. Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.XII 1948 r., Dz.U. RP, 1952, Nr 2, poz.9.

7. Konsumpcjonizm – od wzrostu do regresu ekonomicznego na Zachodzie. Czynniki stymulujące rozwój społeczno-gospodarczy Zachodu. Nowy kapitalizm w przemyśle i rolnictwie. Trendy rozwojowe w poszczególnych krajach Zachodu.

7.Lit. podst.: J. R. Wegs, R. Ladrech, Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008, roz.3, s.72-93.

8. Industrializm – od stalinizacji do rządów nomenklatury na Wschodzie. Powojenne społeczeństwo i gospodarka komunistyczna. Dekompozycja i tendencje policentrystyczne w systemie komunistycznym w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych.

8.Lit. podst.: J. R. Wegs, R. Ladrech, Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008, roz.6, s.151-174. Lit. uzupeł.:. B. Deacon, Developments in East Europe social policy, [w:] G. Litván (red.), Rewolucja węgierska 1956 roku: reformy, bunt i represje 1953-1963, Warszawa 1996.

9. Zachodnioeuropejskie państwo opiekuńcze – sukces gospodarki liberalnej. Struktura klasowa. Płace i świadczenia dodatkowe. Status kobiet. Status imigrantów. Stopa życiowa. Tydzień pracy i urlopy. Organizacje pracownicze. Niwelowanie różnic społecznych.

9.Lit. podst.: J.R. Wegs, R. Ladrech, Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008, roz.8 (fragment), s.204-235. Lit. uzupeł.: H. Kaelble, Społeczna historia Europy. Od 1945 do współczesności, Warszawa 2010.

10. Gospodarka i społeczeństwo w świecie komunistycznym – zmierzch utopii. Gospodarka radziecka. Decentralizacja za rządów Chruszczowa. Polityka gospodarcza od Kosygina i Breżniewa po Gorbaczowa. Modernizacja gospodarcza w krajach wschodnioeuropejskich. Problemy w rolnictwie radzieckim. Rolnictwo w krajach wschodnioeuropejskich. Stopa życiowa. Status społeczny. Rola kobiet. Struktura społeczna. Zmiany w edukacji. Elita. Początki pluralizmu.

10.Lit. podst.: J. R. Wegs, R. Ladrech, Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008, roz.9, s.252-281. Lit. uzupeł.: G. Therborn, Drogi do nowoczesnej Europy. Społeczeństwa europejskie w latach 1945-2000, Warszawa-Kraków 1998.

11. Transformacje społeczne i ustrojowe w Europie - Jesień ludów’89. Fenomen Gorbaczowa. Jesień Ludów’89. Transformacja.

11.Lit. podst.: J. R. Wegs, R. Ladrech, Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008, roz.11 (fragmenty), s.317-321 i 327-355. Lit. uzupeł.: G. Therborn, Drogi do nowoczesnej Europy. Społeczeństwa europejskie w latach 1945-2000, Warszawa-Kraków 1998. Paryska Karta Nowej Europy, (w:) S. Bieleń (red.), Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór dokumentów, Warszawa 1996, s.264-271. R. Kwapis, Praska wiosna, Toruń 2004. Warszawa 1998. A. Burakowski, A. Gubrynowicz, P. Ukielski, 1989 – Jesień Narodów, Warszawa 2009.

12. Cel uświęca środki i go niweczy - źródła i następstwa rozwoju terroryzmu w wybranych okresach i regionach świata. Romantyczny prolog. Nadzieje i rozczarowania pierwszej wojny światowej. Terroryzm zachodni drugiej połowy XX i początków XXI wieku – dziedzictwo 1968 roku: przemoc polityczna. Cywilizacja kłótni. Propaganda terroryzmu. Propaganda terrorystów. Idee terrorystów.

12.Lit. podst.: A. Małkiewicz, Terroryzm. Wybrane zagadnienia , Nysa 2014, roz.1, p.1-2, s. 19-26, roz. 4, p.10 s. 160-165, roz. 5, s.166-172, [w:] https://dbc.wroc.pl/Content/31710/PDF/terroryzm_wybrane%20zagadnienia.pdf. J. R. Wegs, R. Ladrech, Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008, roz. 10 (fragment), s. 303-305. Lit. uzupeł.: Terroryzm, [w:] https://www.echr.coe.int/Documents/COURTalks_Terr_Talk_POL.PDF.

13. Migracje do Europy w II połowie XX i na początku XXI wieku – „nowa wędrówka ludów”. Postrzeganie obcych w perspektywie historii. Migracje – bogactwo i zagrożenie. Migracje w pryzmacie europejskich państw przyjmujących. Niemcy a kryzys wywołany napływem uchodźców w 2015 r. Polska – napływ uchodźców wojennych z Ukrainy.

13.Lit. podst.: M. Nadolski, Postrzeganie imigrantów i perspektywy jedności kontynentu w pryzmacie europejskiego protekcjonalizmu cywilizacyjnego, [w:] J. Nadolska, P. Stawarz, K. A. Wojtaszczyk (red.), Unia Europejska i wybrane państwa świata wobec kryzysu migracyjnego, Warszawa 2017, s.69-92. A. Małkiewicz, Terroryzm. Wybrane zagadnienia, Nysa 2014, roz.2, p.3, s.76-83. M. Lesińska, Inkluzja polityczna imigrantów we współczesnej Europie, Warszawa 2013, roz.2, p. 1, s.45-51. M. Duszczyk, P. Kaczmarczyk, Wojna i migracja: napływ uchodźców wojennych z Ukrainy i możliwe scenariusze na przyszłość, „CMR Spotlight” 2022, nr 4(39), [w:] https://www.migracje.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2022/04/Spotlight-APRIL-2022-PL.pdf. M. Engler, Niemcy a kryzys wywołany napływem uchodźców – geneza, reakcje i wyzwania, 2016, [w:] https://pl.boell.org/sites/default/files/uploads/2016/04/niemcy_kryzys_uchodzczy_marcus_engler.pdf. Lit. uzupeł.: J. Balicki, P. Stalker, Polityka imigracyjna i azylowa. Wyzwania i dylematy, Warszawa 2006. M. Nadolski, Inne granice. Rola antecedencji cywilizacyjnych, religijnych i etnicznych w formowaniu przestrzeni eurounijnej, [w:] M. Trojanowska-Strzęboszewska, Unia Europejska w poszukiwaniu swoich granic, Warszawa 2017, s.195-210. M. Nadolski, Wypędzenia i uchodźstwo w optyce religijnej w kontekście wielowiekowych prób przezwyciężenia podziałów społecznych w Europie, [w:] A. Wojtaszak, J. Jartyś, A. Krawcewicz (red.), Europa wobec problemu uchodźców w XXI wieku, Szczecin 2016, s.255-270.

14. Między Europą ojczyzn a ojczyzną Europą – wokół idei jedności kontynentu. Znaczenie pojęcia integracji. Idea Europy a jedność Europy (kształtowanie się europejskiej tożsamości, ewolucja „idei Europy”, narodziny Europy). Tendencje dezintegracyjne. Dorobek cywilizacji europejskiej. Rola Europy w dziejach świata. Zasługi i przewinienia Europy w świecie. Integracja europejska dzisiaj.

14.Lit. podst.: E. Latoszek, M. Proczek, A. Szczerba-Zawada, A. Masłoń-Oracz, K. Zajączkowski (red.), Unia Europejska. Istota, szanse, wyzwania, Warszawa 2018, roz. 1, s.13-47 [w:] https://www.pecsa.edu.pl/sites/default/files/docs/AME2_ksiazka.pdf. Lit. uzupeł.: Roman Kuźniar, Tadeusz Mazowiecki, Między Europą ojczyzn a federacją — wprowadzenie do sympozjum, [w:] http://www.skubi.net/kuzniar-mazowiecki.html . M. Nadolski, Europa XX wieku - materializacja idei jedności kontynentu, „Przegląd Europejski” 2000, nr 1, s.22-39. M. Nadolski, „Kryzysy” w procesie integracji europejskiej z perspektywy historycznej, [w:] K.A. Wojtaszczyk, J. Nadolska (red.), Kryzysy w procesie integracji europejskiej i sposoby ich przezwyciężania, Warszawa 2015, s.27-51.

15. Perspektywy państwa socjalnego w XXI wieku. Kryzys 2008 roku i kwestia powrotu funkcji państwa. Rozwój państwa socjalnego w XX wieku. Formy państwa socjalnego. Nowoczesna redystrybucja: logika praw. Unowocześnienie bez demontażu państwa socjalnego. Instytucje edukacyjne a mobilność społeczna. Merytokracja i oligarchia na uniwersytecie. Przyszłość emerytur: repartycja i niski wzrost. Problemy państwa socjalnego w krajach biednych i wschodzących.

15.Lit. podst.: Th. Piketty, Kapitał w XXI wieku, Warszawa 2015, roz. 13, s.581-611. Lit. uzupeł.: E. Bendyk, Kryzys państwa, [w:] Wielkie post, „Niezbędnik inteligenta” 2017, nr 1, s. 64-67.

Metody i kryteria oceniania:

Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym. Na końcową ocenę egzaminacyjną składa się:

- aktywność (udział w dyskusji) świadcząca o znajomości polecanej literatury (maksymalnie 15 pkt.),

- brak stwierdzenia nieprzygotowywania się do zajęć,

- pisemny kontrolowany test egzaminacyjny (maksymalnie 35 pkt.)

Pozytywną ocenę student otrzymuje po uzyskaniu minimum 16 pkt. Łącznie do zdobycia jest 50 pkt.: 35 pkt. z testu i 15 pkt. z różnych form aktywności.

Punkty są sumowane i przeliczane na oceny wg poniższych zasad:

poniżej lub 30% czyli 0-15 pkt. ndst

powyżej 30% - poniżej lub 60% 16-30 pkt. dst

poniżej lub 70% 31-35 pkt. dst plus

poniżej lub 80% 36-40 pkt. db

poniżej lub 90% 41-45 pkt. db plus

powyżej 90% 46-50 pkt. bdb

Egzamin może się odbyć w trybie ustnym. Student powinien się wykazać znajomością zagadnień do poszczególnych zajęć. Do końcowej oceny brane są pod uwagę punkty za aktywność na zajęciach.