| Opis: |
Budynek wzniesiony w l. 1820-1825. W jego projektowanie zaangażowanych było trzech architektów. Pierwsze szkice wykonał Chrystian Piotr Aigner, najwyżej ceniony wówczas profesor architektury na Uniwersytecie. W 1820 r. projektowania i prowadzenia budowy podjął się Michał Kado, architekt innych gmachów wznoszonych dla uczelni. Od 1822 r. do końca prace prowadził Hilary Szpilowski. Niewątpliwie duży wpływ na projekt gmachu miał astronom Franciszek Armiński, dyrektor placówki, który dążył do uczynienia z niej ośrodka badawczego korzystającego z najbardziej zaawansowanych wówczas osiągnięć nauki. Na jego życzenie gmach wewnątrz gmachu wzniesiono wysoki cokół jako platformę dla trzech głównych przyrządów badawczych: wielkiego koła południkowego, koła repetycyjnego, wielkiej machiny paralaktycznej, zamówionych w firmie G. Reichenbacha w Monachium. Znajdowały się one w sali obserwacyjnej (południkowej) na pierwszym piętrze. Ponadto w dwóch niskich wieżyczkach w formie belwederków i przykrytych kopułami umieszczono heliometr oraz ekwatoriał. Zewnętrzna architektura maskowała wewnętrzne funkcje. Zgodnie z gustami epoki nadano jej wygląd rezydencji w stylu późnego klasycyzmu. Mimo zamknięcia Uniwersytetu Warszawskiego w 1831 r. w ramach represji po powstaniu listopadowym, Obserwatorium działało dalej jako zakład naukowy. Gmach Obserwatorium był przebudowywany w II poł. XIX w. w celu dostosowania do nowszych urządzeń obserwacyjnych, co skutkowało zeszpeceniem jego wyglądu: usunięto wielkie okna Sali południkowej nakrywając ją całą utylitarnym przekryciem, jedną z kopuł zastąpiła blaszana cylindryczna konstrukcja . W czasie drugiej wojny światowej, po powstaniu warszawskim 1944, niemieccy okupanci dokonali celowego spalenia budynku, wraz z przyrządami oraz cenną biblioteką. Budynek został odbudowany w l. 1947-1950 przez arch. Jana Dąbrowskiego z całkowitą przebudową wnętrz na sale dydaktyczne.
Źródła: - J. Bieliński, Królewski Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1907, t. 3.
- K. Guttmejer, Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego – dzieje budynku, „Mazowsze” 1999, nr 12, s. 27–42
- P. Wątroba, Gmach Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego, w: Kultura artystyczna Uniwersytetu Warszawskiego: ars et educatio, red. J. Miziołek, Warszawa 2003
- J. Włodarczyk, Astronomia, w: Nauki ścisłe i przyrodnicze, red. A. K. Wróblewski, seria: Monumenta Universitatis Varsoviensis, Warszawa 2016
Oprac. dr Krzysztof Mordyński, Muzeum UW
|
