Wstęp do badań historycznych [2900-L-WBH] Semestr zimowy 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 8

Lektury, przy których nie jest podany adres internetowy będą dostępne w postaci skanów.

1. Zajęcia wstępne/organizacyjne

2. Historia jako nauka 1

Marc Bloch, Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka, Warszawa 1960, 1962, rozdział „Historia, ludzie, czas”.

Marian Pawlak, Jerzy Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s.7-16 (rozdziały „Historia jako nauka”, „Metoda historyczna”).

3. Historia jako nauka 2

Jacques Le Goff, Historia i pamięć, Warszawa 2007, s.164-191 (rozdział „Paradoksy i niejednoznaczności historii”)

4. Źródła

Marc Bloch, Pochwała historii…, rozdział „Obserwacja historyczna”.

Marian Pawlak, Jerzy Serczyk, Podstawy…, s.22-35 (rozdziały „Źródła historyczne”, „Podział źródeł pisanych”).

Witold Kula, Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa 1983, s.113-120 (rozdział „Czynniki źródłokonserwacyjne”).

5. Krytyka źródła

Marian Pawlak, Jerzy Serczyk, Podstawy…, s.113-133 (rozdziały: „Uwagi wstępne”, „Krytyka zewnętrzna”, „Krytyka autentyczności źródła”, „Krytyka wewnętrzna”)

6. Etyka zawodu historyka

Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, Warszawa 2001, s.9-27.

Stefan Kieniewicz, O etyce zawodu historyka, w: S.Kieniewicz, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa 1982, s.128-142.

M.Kurkowska-Budzan, Badacz-tubylec. O emocjach, władzy i tożsamości w badaniach oral history miasteczka Jedwabne, w: Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów, red. Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz, Zabrze 2008, s. 17-25.

Uwaga: tekst Kieniewicza pisany był w czasach PRL i częściowo odzwierciedla ówczesne etyczne dylematy historyków.

7. Bibliografie

Proszę się zapoznać z następującymi wydawnictwami:

K.Estreicher, Bibliografia polska

https://polona.pl/search/?query=Estreicher_Bibliografia&filters=public:1

Przewodnik Bibliograficzny

https://www.bn.org.pl/bibliografie/bibliografia-narodowa/przewodnik-bibliograficzny/numery-do-pobrania

Bibliografia zawartości czasopism

https://www.bn.org.pl/bibliografie/bibliografia-narodowa/bibliografia-zawartosci-czasopism/numery-do-pobrania/

Bibliografia historii polskiej za rok …

https://bibliografia.ipn.gov.pl/

Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”

https://www.rcin.org.pl/dlibra/publication/80261#structure

8. Słowniki geograficzno-historyczne

Wszyscy studenci zapoznają się z dwoma słownikami:

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1902

www.polona.pl/search/?query=S%C5%82ownik_geograficzny__Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_i_innych_kraj%C3%B3w_s%C5%82owia%C5%84skich&filters=public:1

Proszę przeczytać wstęp do pierwszego tomu oraz zapoznać się z kilkoma dłuższymi i krótszymi hasłami z dowolnego tomu.

• Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu: www.slownik.ihpan.edu.pl

Proszę przeczytać wprowadzenie i zapoznać się z kilkoma hasłami dotyczącymi miejscowości.

Proszę się zastanowić, jakiego typu informacji możemy oczekiwać w obu słownikach; na jakich źródłach są one oparte; czego dotyczą hasła.

9. Słowniki biograficzne

Proszę zapoznać się z Polskim Słownikiem Biograficznym –

www.ipsb.nina.gov.pl

Proszę przeczytać hasła dotyczące Jana Krukowieckiego, Tadeusza Rejtana i Piotra Skargi i zastanowić się, jakiego typu fakty podawane są standardowo w życiorysach. Proszę się również przyjrzeć bibliografiom zamieszczonym pod hasłami (zwłaszcza kwestii wykorzystania źródeł rękopiśmiennych).

Proszę przeczytać redakcyjne wstępy zamieszczone w 1, 20, 30 i 40 tomie PSB (są katalogu w PDF).

Ponadto, proszę o zapoznanie się z umieszczonymi w katalogu skanami z jednego ze słowników:

A.K.Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej, t.1-3, Warszawa 1987-1991.

Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945: poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Warszawa 1988.

Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t.1-4, Gdańsk 1992-1997.

Słownik biograficzny pracowników książki polskiej, t.1-2, Warszawa 1972-2000.

10. Wydawnictwa genealogiczne

W.Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, s.9-96.

Proszę zapoznać się z jednym tomem jednego z niżej wymienionych herbarzy (wszystkie znajdują się w www.polona.pl):

Adam Boniecki, Herbarz polski

Teodor Żychliński, Złota księga szlachty polskiej

Kacper Niesiecki, Herbarz polski

11. Czasopisma historyczne

S.Kieniewicz, Czasopiśmiennictwo historyczne, w: tenże, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa 1982, s.208-218.

Proszę przejrzeć ostatnie cztery zeszyty „Kwartalnika Historycznego” (www.kh-ihpan.edu.pl).

Ponadto proszę zapoznać się z wybranym rocznikiem jednego z wymienionych pism:

„Archeion”

www.archiwa.gov.pl/pl/578-archeion

„Studia Źródłoznawcze”

www.studia-zrodloznawcze.pl

„Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” http://journals.iaepan.pl/khkm/issue/archive

„Czasopismo Prawno-Historyczne” https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/issue/archive

„Historyka” http://

journals.pan.pl/hsm/124795#tabs

12. Wydawnictwa źródłowe

I.Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990, s.168-173.

Archiwum Wybickiego, t.3, Gdańsk 1978 (fragmenty).

Proszę zwrócić uwagę na problem selekcji źródeł do wydania oraz na tzw. aparat edytorski.

13. Archiwa i zbiory rękopisów w bibliotekach.

I.Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990, s.91-107, 115-117.

Zajęcia prowadzone są w formie dyskusji, zagajanej, moderowanej i podsumowywanej przez prowadzącego zajęcia.

Maksymalna liczba nieobecności: 3. Drugą i trzecią nieobecność trzeba zaliczyć w czasie mojego dyżuru.

Na ocenę składają się dwa elementy: aktywność w czasie zajęć potwierdzająca przygotowanie studenta do zajęć oraz praca pisemna (kwerenda zaliczeniowa).

Osoby mało aktywne muszą się liczyć z dodatkowym kolokwium ustnym, sprawdzającym znajomość wybranych zagadnień omawianych w trakcie zajęć.

prof. Maciej Mycielski