Wstęp do badań historycznych [2900-L-WBH] Semestr zimowy 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 6

Literatura:

M. Bloch, Pochwała historii, czyli o zawodzie historyka, Warszawa 1960

B. Miśkiewicz, Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1985.

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999.

A. Świeżawski, Warsztat naukowy historyka. Wstęp do badań historycznych, Częstochowa

2001.

J. Topolski, Jak się pisze i rozumie historię, Warszawa 1998.

Tenże, Metodologia historii, Warszawa 1984.

Tenże, Wprowadzenie do historii, Poznań 2001.

W. Werner, Wprowadzenie do historii, Warszawa 2012.

Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022.

oraz inne lektury zadawane na bieżąco przez prowadzącego.

Zakres tematów (prowadzący zastrzega sobie możliwość dokonania zmian):

1. Historia jako nauka, poznanie historyczne

H.-I. Marrou, O poznaniu historycznym, Kęty 2011, s. 43–62.

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 7–16

J. Topolski, Teoretyczne problemy wiedzy historycznej. Antologia tekstów, red. E. Domańska, Poznań 2016, s. 81–84, 89–97.

Tenże, Wprowadzenie do historii, Poznań 2001, s. 7–31.

2. Źródła historyczne, wydawnictwa źródłowe

L. Kołakowski, Legenda o cesarzu Kennedym: nowa dyskusja antropologiczna, w: tenże, Cywilizacja na ławie oskarżonych, Warszawa 1990, s. 324–334.

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 22–35, 84–89.

J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 2001, s. 33–55.

3. Krytyka źródeł

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 113–133.

J. Topolski, Metodologia historii, Warszawa 1984, s. 381–400.

Ćwiczenie z pracy z tekstem źródłowym.

4–5. Opracowania i aparat naukowy

J.S. Gruchała, Sztuka sporządzania przypisów (z polskiej perspektywy), w: P. Oliver, Jak pisać prace uniwersyteckie. Poradnik dla studentów, Kraków 1999, s. 140–152.

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 17–22, 109–112.

A. Swieżawski, Warsztat naukowy historyka. Wstęp do badań historycznych, Częstochowa 2001, s. 46–58.

Zadanie: każdy z uczestników scharakteryzuje jedną monografię historyczną zgodnie z

zainteresowaniami.

6. Czasopisma historyczne

S. Kieniewicz, Czasopiśmiennictwo historyczne, „Kwartalnik Historyczny” 84, 1977, nr 2, s. 385–390.

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 77–83.

Proszę zapoznać się z bazą BazHum (https://bazhum.muzhp.pl).

Zadanie: każdy z uczestników scharakteryzuje jedno z czasopism naukowych wskazanych przez prowadzącego (m.in. Kwartalnik Historyczny, Przegląd Historyczny, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, Studia Źródłoznawcze, Archeion, Acta Poloniae Historica).

7. Biblioteki i bibliografie, narzędzia internetowe

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 36–76.

Zadania:

– przejrzeć: Bibliografia historii Polski, t. 1: do roku 1795, cz. 1–3, red. H. Madurowicz-Urbańska, Warszawa 1965, t. 2: 1795–1918, cz. 1–2, red. H. Madurowicz-Urbańska, Warszawa 1967, t. 3: 1918–1945, cz. 1–2, red. W. Bieńkowski, Warszawa 1974–1978; Bibliografia historii polskiej (https://bibliografia.ipn.gov.pl/); Bibliografia zawartości czasopism (https://www.bn.org.pl/bibliografie/bibliografia-narodowa/bibliografia-zawartosci-czasopism),

– zapoznać się z katalogami oraz zasobami online Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie i Biblioteki Narodowej (POLONA!); NUKAT (http://katalog.nukat.edu.pl/search/query?theme=nukat); Federacja Bibliotek Cyfrowych (https://fbc.pionier.net.pl); Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych (https://www.rcin.org.pl/dlibra); Otwórz Książkę (http://otworzksiazke.pl); Europeana (https://www.europeana.eu/pl)

8–9. Encyklopedie i słowniki (historyczno-geograficzne, biograficzne)

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 90–95.

Polski Słownik Biograficzny

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1–15, red. F. Sulimirski, B. Chlebowski, W. Walewski, 1880–1914.

Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich, (http://www.slownik.ihpan.edu.pl/index.php)

Zadania:

– przeczytać co najmniej dwa hasła z jednego z ostatnich tomów Polskiego Słownika Biograficznego; przeczytać wstęp do Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego oraz co najmniej dwa hasła, tak samo w przypadku Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu – zastanowić się nad ich treścią i strukturą,

– każdy z uczestników scharakteryzuje jedną encyklopedię lub słownik wskazany przez prowadzącego,

– do rozważenia: jak korzystać z Wikipedii?

10. Archiwa, podstawowe słownictwo archiwalne

H. Robótka, Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2003, s. 66–87.

M. Pawlak, J. Serczyk, Podstawy badań historycznych, Bydgoszcz 1999, s. 96–105.

M. Wilkowski, Wprowadzenie do historii cyfrowej, Gdańsk 2013 (wyd. II), s. 38–48 (rozdz. Wykorzystywanie repozytoriów cyfrowych i archiwalnych baz danych).

Proszę przejrzeć Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa 2008, stronę internetową Narodowego Archiwum Cyfrowego (https://www.nac.gov.pl) oraz zapoznać się z serwisem Szukaj w Archiwach (https://www.szukajwarchiwach.gov.pl)

11. Metody badawcze

B. Miśkiewicz, Wstęp do badań historycznych, Warszawa-Poznań 1985, s. 225–238.

M. Janowski, Klasyczne metody badań historycznych, w: Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022, s. 332–345.

T. Wiślicz, Metody ilościowe i jakościowe w badaniach historycznych, tamże, s. 346–358.

12. Etyka zawodu historyka

S. Kieniewicz, O etyce zawodu historyka, w: tenże, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa 1982, s. 128–142.

M. Kula, Krótki raport o użytkowaniu historii, Warszawa 2004, s. 447–461.

R. Stobiecki, Etyczny wymiar poznania historycznego, w: Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022, s. 429–441.

J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 2001, s. 145–160.

13. Historia w przestrzeni publicznej, polityka historyczna

M. Kurkowska-Budzan, J. Wojdon, Metodologia jako problem dla historii publicznej, w: Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022, s. 490–504.

P. Witek, M. Mazur, Polityka historyczna, tamże, s. 406–416.

Dyskusja na podstawie wskazanej literatury, krótkie referaty, samodzielna kwerenda oraz przygotowanie bibliografii na temat ustalony z prowadzącym.

1. Obecność (dopuszczalna jedna nieobecność nieusprawiedliwiona, dwie kolejne należy odpracować na dyżurze prowadzącego)

2. Aktywność na zajęciach (będąca świadectwem przeczytania zadanych lektur; oceniana jest jakość wypowiedzi).

Niewystarczająca aktywność może oznaczać konieczność indywidualnego zaliczenia kolokwium ustnego z wybranych tematów w czasie dyżuru prowadzącego.

3. Przygotowanie pracy zaliczeniowej (bibliografia)

dr Rafał Waszczuk