Historia literatury polskiej po 1864 roku [3001-11A3LP] Rok akademicki 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 3

Semestr zimowy:

Literatura uzupełniająca na semestr zimowy - opracowania (teksty literackie, które będą omawiane na zajęciach, wymienione są przy tematach):

- Woźniakiewicz-Dziadosz, Powieści powstańcze Bolesławity, w: Zdziwienia Kraszewskim, red. M. Zielińska, Wrocław 1990.

- E. Warzenica-Zalewska, Przełom scjentystyczny w publicystyce warszawskiej obozu młodych, Wrocław 1978.

- J. Maciejewski, Miejsce pozytywizmu polskiego w XIX-wiecznej formacji kulturowej, w: Pozytywizm. Języki epoki, red. G. Borkowska, J. Maciejewski, Warszawa 2001.

- M. Żmigrodzka, Strategia powieści tendencyjnej, w: tejże, Orzeszkowa. Młodość pozytywizmu, Warszawa 1965.

- A. Górnicka-Boratyńska, „Marta” i „Maria” – kwestia kobieca w twórczości Elizy Orzeszkowej, w: „Stańmy się sobą”. Cztery projekty emancypacji (1863–1939), Warszawa 2001.

- D. M.Osiński, Aleksander Świętochowski w poszukiwaniu formy. Biografia myśli, Warszawa 2011 (wybrane fragmenty).

- A. Mazur, „Ludi bene fundati”? Dylematy etyczne w „Tragikomedii prawdy” Aleksandra Świętochowskiego, w: Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863–1918 w poszukiwaniu wzorów życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006.

- A. Mazur, Nowela jako „epifania”, w: tejże, Transcendencja realistów. Motywy metafizyczne w polskiej i niemieckiej prozie II połowy XIX wieku, Opole 2001.

- D.M. Osiński, O chorowaniu i żydowskości w warszawskim tekście Marii Konopnickiej, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2015, R. VIII (L).

- J. Tomkowski, Największy skarb, Lekcja profesora Dębickiego, w: tegoż, Mój pozytywizm, Warszawa 1993.

- A. Mazur, Magdalena Brzeska i Maggie Tuliver – wiktoriańskie siostry? O niektórych paralelach „Emancypantek” Bolesława Prusa i „Młyna nad Flossą” George Eliot, w: Wiktorianie nad Tamizą i nad Wisłą, red. E. Paczoska, A. Budrewicz, Warszawa 2016.

- I. Gubernat, Przedsionek piekła. O powieściopisarstwie Gabrieli Zapolskiej, Słupsk 1998 (wybrane fragmenty).

- K. Kłosińska, Ciało, pożądanie, ubranie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej, Kraków 1999 (wybrane fragmenty).

- E. Paczoska, Teoretyk w laboratorium naturalizmu, w: J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, Naturalizm i naturaliści w Polsce, Warszawa 1991.

- A. Martuszewska, Pozytywistyczna mowa ezopowa w kontekście literackich kategorii dotyczących milczenia i przemilczenia, w: Z domu niewoli, red. J. Maciejewski, Wrocław 1988.

- M. Kabata, Warszawska batalia o nową sztukę („Wędrowiec" 1884–1887)", Warszawa 1978 – wybrane fragmenty.

- M. Vražic, Stanisław Witkiewicz i Witkacy. Dwa paradygmaty sztuki, dwie koncepcje kultury, Warszawa 2013 (wybrane fragmenty).

- Z. Mocarska-Tycowa, Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów, Toruń 2005 (wybrane fragmenty).

- T. Budrewicz, Poezja a ulica, w: tegoż, Rymowane spory. Asnyk, Kraków 2015;

R. Okulicz-Kozaryn, Rok 1894. Właściwy początek Młodej Polski, w: tegoż, Rok 1864 oraz inne szkice o Młodej Polsce, Poznań 2013;

- A. Bielik-Robson, W poszukiwaniu reguły: człowiek estetyczny i jego doświadczenie nowoczesności, w: tejże, Inna nowoczesność, Kraków 2000.

- H. Markiewicz, Bezdogmatowcy i melancholicy, w: tegoż, W kręgu Żeromskiego, Warszawa 1977.

- A. Rozpłochowska, Dekadentyzm utracony, „Pamiętnik Literacki” 2006, z. 4.

Semestr letni:

1.

A. Górski, „Młoda Polska”; S. Przybyszewski, „Confiteor”; W. Nałkowski, „Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci”; M. Komornicka, Przejściowi, [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski”, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Wrocław 1973 i nast.

Lektura pomocnicza:

K. Wyka, „Spór pokoleń i zagadnienie początków Młodej Polski”,[ w:] tegoż, „Młoda Polska”, t. I, Kraków 1987, s. 122-146.

R. Nycz, „Kilka uwag o literackiej formacji modernistycznej”, [w:] tegoż, „Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie”, Wrocław 1997.

2.

I. Dąbrowski, „Śmierć” – wydanie dowolne.

Lektura pomocnicza:

D. Knysz-Rudzka, „Ignacy Dąbrowski czyli naturalistyczne progi Młodej Polski”, [w:] „Naturalizm i naturaliści w Polsce", red. J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, Warszawa 1992.

S. Sontag, „Choroba jako metafora", [w:] tejże, „Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory", tłum. J. Anders, Kraków 2016.

T. Walas, „Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890-1905)”, Kraków 1986 – wybrane fragmenty.

3.

S. Przybyszewski, „Requiem aeternam”, [w:] tegoż, „Poematy prozą”, wybór, wstęp i oprac. G. Matuszek, Kraków 2003.

M. Komornicka, „Biesy”, [w:] tejże, „Utwory poetyckie", oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1996.

Lektura pomocnicza:

G. Matuszek, „Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii”, Kraków 2008 - wybrane fragmenty;

A. Z. Makowiecki, „Norma to głupota, degeneracja zaś to geniusz”, [w:] „Obraz głupca i szaleńca w kulturach słowiańskich”, red. T. Dąbek-Wigrowa, A. Z. Makowiecki, Warszawa 1996;

E. Paczoska, „Gdzie jest Komornicka?”, [w:] „Przerabianie XIX wieku”, oprac. E. Paczoska, B. Śleszyński, Warszawa 2011.

4.

S. W. Reymont, „Ziemia obiecana”, oprac. M. Popiel, Wrocław 2014.

Lektura pomocnicza:

M. Popiel, „Brzydota i patos cywilizacji. »Ziemia obiecana« Władysława Reymonta”, [w:] tejże, „Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej”, Kraków 1999.

E. Rybicka, „Problematyka urbanistyczna w literaturze polskiej XVIII i XIX wieku”, „Modernizowanie miasta”, [w:] tejże, „Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej”, Kraków 2003.

5.

W. Berent, „Próchno”, oprac. J. Paszek, wyd. 2 zmien., Wrocław 1998.

Lektura pomocnicza:

M. Popiel, „Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej,” Kraków 1999 – rozdz. 4: „Ironia, paradoks i »człowiek dostojny«”.

M. Podraza-Kwiatkowska, „Bóg, ofiara, clown czy psychopata? O roli artysty na przełomie XIX i XX wieku”, w: tejże, „Młodopolskie harmonie i dysonanse”, Warszawa 1969.

6.

K. Irzykowski, „Pałuba”, oprac. A. Budrecka, Wrocław 1981.

Lektura pomocnicza:

E. Paczoska, „Tajemnice »Pałuby«”, [w:] J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, „Naturalizm i naturaliści w Polsce”, Warszawa 1992.

J. Franczak, „Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej”, Kraków 2007 - wybrane fragmenty.

7.

K. Tetmajer, „Poezje wybrane”, oprac. J. Krzyżanowski, wyd. 2 zmien., Wrocław 1968 – wybór.

T. Miciński, „Poezje”, Kraków 1980 – wybór.

„Poetki Młodej Polski”, oprac. Jan Z. Jakubowski, Warszawa 1963 – wybór.

J. Kasprowicz, „Wybór poezji", oprac. J. J. Lipski, wyd. 3 rozszerz., Wrocław 1990 - wybór.

Lektura pomocnicza:

J. Krzyżanowski, „Wstęp", [w:] K. Tetmajer, „Poezje wybrane”, oprac. J. Krzyżanowski, wyd. 2 zmien., Wrocław 1968.

J. Prokop, „Wstęp", [w:] T. Miciński, „Poezje”, Kraków 1980.

J.J. Lipski, „Wstęp", [w:] J. Kasprowicz, „Wybór poezji", oprac. J. J. Lipski, wyd. 3 rozszerz., Wrocław 1990.

A. Baranowska, „Kraj modernistycznego cierpienia”, Warszawa 1981 - wybrane fragmenty.

8.

S. Wyspiański, „Wyzwolenie”, oprac. A. Łempicka, Wrocław 1970.

Lektura pomocnicze:

M. Głowiński, „Konstelacja »Wyzwolenia«”, [w:] tegoż, „Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej”, Kraków 1997.

M. Popiel, „Wyspiański – artysta agonu, Starcie drugie: Wyspiański – Mickiewicz”, [w:] tejże, „Wyspiański. Mitologia nowoczesnego artysty”, Kraków 2008.

I. Sławińska, „Młodopolska batalia o teatr”, [w:] „Myśl teatralna Młodej Polski”, Warszawa 1966.

9.

T. Miciński, „Kniaź Patiomkin”, [w:] tegoż, „Utwory dramatyczne”, t. I, Kraków 1996.

K. Irzykowski, „Dwie rewolucje”, [w:] tegoż, „Wybór pism krytycznoliterackich”, Wrocław 1975.

Lektura pomocnicza:

F. Ziejka, „»Kniaź Patiomkin«” Micińskiego a tradycja polskiego dramatu o rewolucji”, „Miesięcznik Literacki" 1979, nr 7.

S. Brzozowska, „Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego”, Opole 2009 – wybrane fragmenty.

10.

Wacław Berent, „Ozimina", oprac. M. Głowiński, Wrocław 1974.

Lektura pomocnicza:

J. Prokop, „«Ozimina» a sprawa polska”, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 1.

11.

S. Żeromski, „Dzieje grzechu” – wydanie dowolne.

Lektura pomocnicza:

D. Trześniowski, „Kim jest Ewa Pobratyńska? Rzecz o antypsychologizmie Stefana Żeromskiego”, [w:] „Światy Stefana Żeromskiego”, red. M. Olszewska i G. Bąbiak, Warszawa 2005.

A. Zdanowicz, „Metafizyka i życie społeczne. Stefan Żeromski wobec problemów współczesności”, Warszawa 2005 – wybrane fragmenty.

12.

B. Leśmian, „Przygody Sindbada Żeglarza” - wydanie dowolne.

B. Leśmian, „Z rozmyślań o Bergsonie”, [w:] tegoż, „Szkice literackie”, oprac. J. Trznadel, Warszawa 1959.

Lektura pomocnicza:

E. Boniecki, „Archaiczny świat Bolesława Leśmiana”, Gdańsk 2008 - wybrane fragmenty;

G. Leszczyński, „Wyobraźnia – symbol – egzotyka. Tropami fantastyki młodopolskiej”, [w:] tegoż, „Młodopolska lekcja fantazji. O przełomie antypozytywistycznym w literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży”, Warszawa 1990.

13.

R. Jaworski, „Historie maniaków”, Kraków 1978;

Lektura pomocnicza:

K. Kłosiński, „Wokół »Historii maniaków«. Stylizacja. Brzydota. Groteska”, Kraków 1992 - wybrane fragmenty;

R. Okulicz-Kozaryn, „Gest pięknoducha. Roman Jaworski i jego estetyka brzydoty”, Warszawa 2003 - wybrane fragmenty;

14.

S. Brzozowski, „Legenda Młodej Polski”, [w:] tegoż, „Eseje i studia o literaturze”, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Wrocław 1990.

Lektura pomocnicza:

C. Rowiński, „Stanisława Brzozowskiego »Legenda Młodej Polski« na tle epoki”, Wrocław 1975.

A. Mencwel, „»No! Io non sono morto...«Jak czytać »Legendę Młodej Polski«”, Kraków 2001.

M. Głowiński, „ Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej”, Kraków 1997 – fragmenty dotyczące „Legendy Młodej Polski”.

15.

Temat wybrany wspólnie z uczestnikami i uczestniczkami zajęć.

Semestr zimowy:

1. Zajęcia organizacyjne

2. W kręgu narodowej mitologii

- J. I. Kraszewski, Dziecię Starego Miasta (BN I - 71)

3. Przełom – „energia skandalu"

- Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985:

A. Świętochowski, My i wy, Pleśń społeczna i literacka,

P. Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze

4. Powieść tendencyjna – uwarunkowania i ograniczenia

- E. Orzeszkowa, Marta

- E. Orzeszkowa, Kilka uwag nad powieścią, O powieściach T.T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle – oba artykuły znajdują się w Programach i dyskusjach literackich okresu pozytywizmu

5. Korekta programowych oczywistości

- A. Świętochowski, Dumania pesymisty, oprac. E. Paczoska, Warszawa 2002

- A. Świętochowski, Nowele i opowiadania (BN I - 185)

6. Nowela i laboratorium percepcji

- M. Konopnicka, Szpital żydowski w Warszawie

- B. Prus, Przygoda Stasia, Widziadła

- E. Orzeszkowa, Oni (z cyklu Gloria victis)

7- 8. Wyzwania i pułapki nowoczesności

- B. Prus, Emancypantki – wydanie dowolne

9. „Zola w spódnicy” i emancypacja cielesności

- G. Zapolska, Kaśka Kariatyda – wydanie dowolne

- G. Zapolska, Przedmowa do „Kaśki Kariatydy”, w: Modernizm. Spotkania. Antologia, pod red. E. Paczoskiej i L. Magnone, Warszawa 2008.

10. Zwyczajność i przeciętność jako tematy literatury

- A. Sygietyński, Wysadzony z siodła – wydanie dowolne

- A. Sygietyński, Współczesna powieść we Francji, w: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu

11. Obszary poszukiwań. Natura-kultura/Peryferia i centra

- S. Witkiewicz, Na przełęczy – wydanie dowolne

12. Poetycka próba syntezy?

- A. Asnyk, Nad głębiami

13. Dylematy „człowieka estetycznego"

- H. Sienkiewicz, Bez dogmatu – wydanie dowolne

14–15. Tematy zajęć zostaną ustalone wspólnie ze studentkami i studentami

Semestr letni:

1. Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski.

2. Choroba ciała czy duszy?

3. Modernistyczne problemy z tożsamością.

4. Miasto-fabryka-maszyna.

5. Kondycja młodopolskiego artysty.

6. Eksperyment powieściowy Karola Irzykowskiego.

7. Poezja młodopolska.

8. Teatr ogromny Stanisława Wyspiańskiego.

9. Dramat (o) rewolucji.

10. Rewolucja po polsku.

11. Modernistyczny kryzys wartości.

12. Młodopolska fantastyka.

13. Młodopolska groteska.

14. Stanisław Brzozowski – krytyk Młodej Polski.

15. Temat wybrany wspólnie z uczestnikami i uczestniczkami zajęć.

dyskusja, pogadanka, praca w grupach, praca z tekstem, elementy wykładu

Obecność, bieżące przygotowanie do zajęć, aktywność podczas zajęć (merytoryczny wkład w dyskusję) oraz pozytywnie oceniona praca roczna.

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.

Urszula Kowalczuk/Magdalena Krzyżanowska