Teoria literatury [3001-11A2TL] Rok akademicki 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 4

Wybrane rozprawy z cz. A III sylabusa ogólnego i z cz. B III tegoż sylabusa - profil PRAKTYKI CZYTANIA oraz dodatkowe teksty zaproponowane przez prowadzącą.

1. Demon teorii

- A. Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. T. Stróżyński, Gdańsk 2010. [1998]

2. Formalizm rosyjski

A.

- W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 3, Kraków 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1917]

- J. Tynianow, Fakt literacki, przeł. M. Płachecki [oraz] O ewolucji literackiej, przeł. A. Pomorski, w: jego, Fakt literacki, wyb. E. Korpała-Kirszak, Warszawa 1978. [1924]

B.

- B.M. Ejchenbaum, Jak jest zrobiony Płaszcz Gogola, przeł. M. Czermińska, w: Rosyjska szkoła stylistyki, wyb. i oprac. M.R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970. [1919]

3. New Criticism

A.

- W.K. Wimsatt, M.C. Beardsley, Błąd intencji, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1946]

B.

- C. Brooks, Herezja parafrazy, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1947]

4. Strukturalizm

A.

- J. Mukařovský, Dwa studia o nazywaniu poetyckim, w: jego, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, red. J. Sławiński, Warszawa 1970. [napisane 1940, 1937; pierwodruk 1948]

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz, t. 2, Kraków 1976; także R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w: jego, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, red. M.R. Mayenowa, t. 2, Warszawa 1989; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1960]

B.

- R. Jakobson, C. Lévi-Strauss, „Koty” Baudelaire’a, przeł. M. Żmigrodzka, w: Sztuka interpretacji, t. 1, wyb. i oprac. H. Markiewicz, Ossolineum, Wrocław-Warszawa 1971. [1962]

5. Semiotyka tartuska

A.

- J. Łotman, Problem znaczenia w tekście artystycznym, w: jego, Struktura tekstu artystycznego, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1984; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1970]

B.

- W. Toporow, Petersburg i tekst Petersburga. Literatura rosyjska. Wprowadzenie do tematu (cz. 2 Tekst Petersburski: jego geneza i jego mistrzowie i cz. 4 Petersburg i tekst Petersburski: świat, język, przeznaczenie), w: jego, Miasto i mit, wyb., przeł. i wstęp B. Żyłko, Gdańsk 2000. [1984]

6. Bachtin

- M. Bachtin, Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych, w: jego, Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1982; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [notatki 1959-1961, pierwodruk 1976]

7. Fenomenologia

A.

- R. Ingarden, O tak zwanej „prawdzie” w literaturze, w: jego, Studia z estetyki, t. 1, Warszawa 1957; także R. Ingarden, O tak zwanej „prawdzie” w literaturze, w: jego, Szkice z filozofii literatury, Kraków 2000; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1937]

- G. Bachelard, Fenomenologia obrazu poetyckiego, przeł. A. Tatarkiewicz, w: jego, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyb. H. Chudak, Warszawa 1975. [1957]

- W. Iser, Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. W. Bialik, w: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, wybór, oprac. i wstęp H. Orłowski, przeł. M. Łukasiewicz, W. Bialik, M. Przybecki, Warszawa 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006; także W. Iser, Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. M. Łukasiewicz, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 1; także W. Iser, Apelatywna struktura tekstów, przeł. M. Kłańska, Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1996. [1970]

B.

- W. Iser, Czytelnik jako element kompozycyjny powieści realistycznej. Vanity Fair Thackeraya w świetle estetyki oddziaływania, przeł. G. S., w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. H. Markiewicz, T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [1973]

8. Hermeneutyka

A.

- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, przeł. S. Lisiecka, w: jego, Objaśnienia do poezji Hölderlina, Warszawa 2004; także M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, przeł. K. Michalski, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 2, Kraków 1981; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1936]

- P. Ricoeur, Wyjaśnianie i rozumienie, w: jego, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, oprac. K. Rosner, przeł. P. Graff, K. Rosner, Warszawa 1989. [1976]

B.

- W. Dilthey, Przeżywanie i rozumienie, Rozumienie, przeł. K. Krzemień, w: Z. Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987.

- H.-G. Gadamer, Sens i zasłanianie sensu w poezji Paula Celana, w: jego, Czy poeci umilkną?, przeł. M. Łukasiewicz, Bydgoszcz 1998 lub w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. H. Markiewicz, T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [1973]

9. Dekonstrukcja i dekonstrukcjonizm

A.

- J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, w: jego, Pismo i różnica, przeł. K. Kłosiński, Warszawa 2004. [1970]

- P. de Man, Opór wobec teorii, przeł. M. Rusinek, w: Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000. [1982]

B.

- J. Derrida, Przed Prawem, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007 [1992].

- P. de Man, O Czytaniu (Proust), w: jego, Alegorie czytania. Język figuralny u Rousseau, Nietzschego, Rilkego i Prousta, przeł. A. Przybysławski, Kraków 2004 lub pod tytułem: Czytanie (Proust) w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. H. Markiewicz, T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [1979]

10. Od strukturalizmu do poststrukturalizmu

A.

- R. Barthes, Mit dzisiaj, w: jego, Mitologie, przeł. A. Dziadek, Warszawa 2000. [1956]

- R. Barthes, Śmierć autora, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie” 1999, nr 1–2; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1968]

B.

- R. Barthes, Przyjemność tekstu, tłum. A. Lewańska, Warszawa 2007 (wybrane fragmenty). [1973]

11. Krytyka feministyczna i queer

A.

- N.K. Miller, Arachnologie: Kobieta, tekst i krytyka, przeł. K. Kłosińska, K. Kłosiński, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1986]

- J. Butler, Krytycznie Queer, przeł. A. Rzepa, „Furia Pierwsza. Zeszyty Gender Studies” 2000, nr 7; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1993]

B.

- J. Butler, Żądanie Antygony, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. H. Markiewicz, T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [2000]

12. Krytyka postkolonialna

A.

- Ch. Achebe, Obraz Afryki. Rasizm w Jądrze ciemności Josepha Conrada, przeł. M. Kunz, T. Kunz, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb., oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, Kraków 2011. [1977]

B.

- E. Said, Jane Austen i Imperium, przeł. przeł. A. Kowalcze-Pawlik w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. H. Markiewicz, T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [1989]

13. Kulturowe teorie literatury; socjologia literatury

A.

- P. Bourdieu, Punkt widzenia autora. Kilka ogólnych właściwości pola produkcji kulturowej, w: jego, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przeł. A. Zawadzki, Kraków 2007, s. 322-357. [1992]

- W. Benjamin, Dzieło sztuki w dobie jego technicznej reprodukcji w: jego, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, wyb. i oprac. H. Orłowski, Poznań 1996. [1936]

B.

- 10. L. Löwenthal, Recepcja dzieła Dostojewskiego w Niemczech 1880-1920, przeł. A. Gettlich, w: W kręgu socjologii literatury, wstęp, wyb. i oprac. A. Mencwel, t. 2, Warszawa 1980. [1964]

14. Historyzm

- H. White, Znaczenie narracyjności dla przedstawiania rzeczywistości, przeł. M. Wilczyński, w: jego, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1980]

15. Neopragmatyzm oraz tzw. spór o interpretację

A.

- Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 2008:

J. Culler, W obronie nadinterpretacji

U. Eco, Nadinterpretowanie tekstów

R. Rorty, Kariera pragmatysty.

[wszystkie wygłoszone 1990, pierwodruk 1992]

B.

- S. Fish, Jak rozpoznać wiersz, gdy się go widzi, przeł. A. Grzeliński, w: jego, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, Kraków 2002. [1980]

16. Krytyka etyczna

B.

- M. Nussbaum, Czytać, aby żyć, przeł. A. Bielik-Robson, „Teksty Drugie” 2002, nr 1–2. [1989]

17. Krytyka afektywna

B.

- B. Massumi, Autonomia afektu, przeł. A. Lipszyc, „Teksty Drugie” 2013, nr 6. [1995]

18. Poetyka kulturowa

B.

- S. Greenblatt, Rezonans i zachwyt, przeł. P. Biłos, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1990]

19. Distant reading

B.

- F. Moretti, Mapy, w: jego, Wykresy, mapy, drzewa. Abstrakcyjne modele na potrzeby historii literatury, przeł. T. Bilczewski, A. Kowalcze-Pawlik, Kraków 2016. [2005]

Uwaga: numeracja tematów nie pokrywa się z numeracją zajęć.

Praca warsztatowa wspólna (dyskusja), indywidualna i/lub w grupach.

Na zajęciach omawiane będą zagadnienia poruszane w zadanych tekstach teoretycznych - ze szczególnym zwróceniem uwagi na kwestię praktyk czytania. Dodatkowo dyskusja wzbogacona będzie o odniesienia do sposobów ujmowania tych samych kwestii przez przedstawicieli innych orientacji teoretycznoliterackich oraz o analizę historycznych i biograficznych kontekstów powstawania omawianych koncepcji literaturoznawczych.

Oceniane będą:

1) przygotowanie do zajęć (lektura zadanych tekstów),

2) aktywny udział w dyskusji,

3) wynik kolokwiów zaliczeniowych (pisemnych i/lub ustnych).

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) zaliczenie zajęć nie jest możliwe. Nadliczbowe udokumentowane nieobecności należy zaliczyć indywidualnie w czasie dyżuru.

Zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem przystąpienia do egzaminu. Zakres egzaminu opisany jest w części ogólnej sylabusa (nie wszystkie teksty i zagadnienia omawiane są na ćwiczeniach).