"Swoi" i "Obcy". Polacy i Polska w dziejach Białorusi XIX-XX wieku

ogólnouniwersyteckie

Zajęcia zawierają ogólne omówienie historii stosunków polsko-białoruskich w XIX-XX w. oraz ocenę ich interpretacji w historiografii polskiej i białoruskiej. Właśnie od interpretacji często zależy, czy historia dzieli, czy jednoczy sąsiednie narody.

Zajęcia zawierają ogólne omówienie roli Polski i Polaków w dziejach Białorusi w XIX-XX wieku, tłumaczą istotę tak zwanej „kwestii polskiej” i jej wpływu na rozwój historyczny ziemi białoruskiej. Ważne miejsce zajmuje też omówienie głównych wydarzeń z historii Polaków na Białorusi.

W części teoretycznej będzie omówiona rola historiografii w „epoce nacjonalizmów”, jej znaczenie dla formowania nowoczesnych narodów, na co zwracali uwagę znani badacze źródeł nacjonalizmu E. Gellner, B. Anderson, E. Hobsbawm, A. Smith oraz in. Ponadto zostaną krótko omówione badania nad relacjami pomiędzy historią i pamięcią podejmowane w drugiej połowie XX – początku XXI wieku przez historyków Pierre Nora, Jana Assmanna, Krzysztofa Pomiana oraz in.

Studenci zapoznają się również z głównymi wydarzeniami w dziejach Polaków na Białorusi w ostatnich dwóch stuleciach, takimi jak Powstanie Styczniowe, polski ruch narodowy na Białorusi i Litwie, działalność zwolenników tak zwanej „ideologii krajowej”, wydarzenia z okresu walki o niepodległość w roku 1918, tragedia Polaków podczas „Wielkiego terroru” w ZSRR i BSRR oraz z okresu II Wojny Światowej oraz in. Zostanę zaprezentowane tematy związane z postaciami Tadeusza Kościuszki (1746-1817), Adama Mickiewicza (1798-1855), Konstantego Kalinowskiego (1838-1864), Elizy Orzeszkowej (1841-1910), Romana Skirmunta (1868-1939) oraz ich odbiorem na Białorusi.

Studenci zapoznają się również ze stanem dzisiejszej historiografii białoruskiej oraz tendencjami współczesnej polityki historycznej na Białorusi

Bibliografia źródłowa:

- E.Woyniłłowicz, Wspomnienia. Część pierwsza. Wilno, 1931;

- M. Römer. Dzienniki. Tom 1-VI. 1911-1945. Red. R. Miknys. (Warszawa 2017-2018);

- Pamiętnik Wileński. Komitet red. H. Chocianowiczowa, K. Okulicz, Fr. Wysłouch, Londyn-Łomianki, 2010.

Opracowania:

- J. Bardach, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988;

- Dialog kultur i pamięci w regionie ULB, pod red. A. Nikżentajtisa i M. Kopczyńskiego, Warszawa 2014;

- Polacy na Białorusi. Od końca XIX do początku XX wieku. Wybrane problemy stosunków polsko-białoruskich. Pod red. T. Gawina, t. 1-4, Warszawa 2017-2020.

- W. Śleszyński, Historia w służbie polityki. Zmiany polityczne a konstruowanie przekazu historycznego na ziemiach białoruskich w XX i XXI wieku, Białystok 2018.

- A. Smalianchuk, W poszukiwaniu idei narodowej: krajowość początku XX wieku jako próba ideologii „Polaków litewskich”, „Sprawy Narodowościowe. Seria nowa”. 2017. Nr 49.

- А.Смалянчук, Раман Скірмунт (1868-1939). Жыццяпіс грамадзяніна Краю. Мінск, 2018.

Wiedza

- student zna główne kontrowersyjne kwestii w historii Polaków na Białorusi w XIX – XX wieku;

- student rozumie relacje między teorią a praktyką badawczą.

Umiejętności

- student ma własny pogląd na rolę historiografii w „epoce nacjonalizmów” na przykładzie dziejów Polaków na Białorusi w XIX i XX wieku;

- student potrafi uzasadnić własną opinię dotyczącą roli i znaczenia polskiej wspólnoty w dziejach Białorusi;

- student samodzielnie zdobywa i pogłębia wiedzę teoretyczną oraz doskonali umiejętności jej wykorzystania w praktyce badawczej.

Kompetencje

- student wykazuje samodzielność i niezależność myśli;

- student orientuje się w złożonych relacjach polsko-białoruskich;

- student jest przygotowany do dyskusji merytorycznej w ramach działalności zawodowej bądź społecznej w wymiarze pamięci historycznej.

- student jest przygotowany do kontynuacji studiów nad zagadnieniem przedmiotowym i pokrewnymi

- ocenianie ciągłe w trakcie zajęć, w tym weryfikacja znajomości pozycji z listy lektur (test)

- praca pisemna /esej/ na zakończenie kursu