Historia filozofii

obowiązkowe

w sali

Celem wykładu z elementami ćwiczeń jest zapoznanie osób studiujących z podstawowymi zagadnieniami filozoficznymi oraz wybranymi szkołami i kierunkami filozofii zachodniej od starożytności do wieku XX. Ponadto zajęcia w części ćwiczeniowej obejmują praktyczne wprowadzenie do analizy i interpretacji tekstów filozoficznych.

Celem wykładu z elementami ćwiczeń jest zapoznanie osób studiujących z podstawowymi zagadnieniami filozoficznymi oraz wybranymi szkołami i kierunkami filozofii zachodniej od starożytności do wieku XX. Materiał z zakresu głównych działów filozofii (epistemologii, ontologii, aksjologii) zostanie omówiony w układzie historycznym (starożytność, średniowiecze, nowożytność, wiek XIX, wiek XX). Oprócz problematyki głównych działów filozofii omówione zostaną wybrane zagadnienia: filozofii religii, filozofii kultury, filozofii polityki i społecznej, antropologii, filozofii przyrody, metodologii nauk. Ponadto zajęcia w części ćwiczeniowej będą praktycznym wprowadzeniem do analizy i interpretacji tekstów filozoficznych.

Lektury omawiane w części ćwiczeniowej wykładu:

I. Filozofia starożytna

1. Platon, Obrona Sokratesa (fragm.), w: Platon, Eutyfron; Obrona Sokratesa; Kriton, przeł. W. Witwicki, Kęty 2002

2. Platon, Państwo (fragm.), przeł. W. Witwicki, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1999.

3. Arystoteles, Etyka Nikomachejska (fragm.), przeł. D. Gromska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, Warszawa 2000.

4. Epikur, List do Menojkeusa, przeł. K. Leśniak, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1999; Marek Aureliusz, Rozmyślania (fragm.), przeł. M. Reiter, Warszawa 2009

II. Filozofia chrześcijańska, dowody na istnienie Boga

1. Św. Augustyn, Wyznania (fragm.), przeł. Z. Kubiak, O wolnej woli (fragm.), przeł. A. Trombala, Solilokwia (fragm.), przeł. A. Świderkówna, w: A. Miś (wyb.), Problemy i kierunki etyki. Antologia tekstów, Warszawa 2009.

2. św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragm.), w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1999.

III. Nowożytna filozofia poznania i ontologia

1. R. Descartes, Medytacje o pierwszej filozofii (fragm.), przeł. M. i K. Ajdukiewicz, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1999.

2. D. Hume, Badania dotyczące rozumu ludzkiego (fragm.), przeł. K. Twardowski, J. Łukasiewicz, Kraków 2004.

3. B. Spinoza, Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona (fragm.), przeł. I. Halpern-Myślicki, Warszawa 1991; G. W. Leibniz, Monadologia (fragm.), Zasady natury i łaski (fragm.) w: tegoż, Wyznanie wiary filozofa..., przeł. S. Cichowicz, Warszawa 1969.

IV. Nowożytna filozofia społeczna

1. T. Hobbes, Lewiatan (fragm.), przeł. C. Znamierowski, Warszawa 2009; J. Locke, Dwa traktaty o rządzie (fragm.), przeł. Z. Rau, Warszawa 1992.

2. J.-J. Rousseau, Rozprawa o podstawach i pochodzeniu nierówności między ludźmi (fragm.), przeł. H. Elzenberg, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1999

V. Filozofia Kanta, idealizm niemiecki i jego krytyka

1. I. Kant, Krytyka czystego rozumu (fragm.), przeł. R. Ingarden, w: T. Kroński, Kant, Warszawa 1966; O niepowodzeniu wszelkich prób filozoficznych w przedmiocie teodycei, w: tamże.

2. I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności (fragm.), przeł. M. Wartenberg, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii, t. 2, Warszawa 1999

3. G. W. F. Hegel, Wykłady z filozofii dziejów, t. 1-2 (fragm.), przeł. J. Grabowski i A. Landman, Warszawa 1958

4. A. Schopenhauer, Świat jako wola i przedstawienie, t. 1-2 (fragm.), przeł. J. Garewicz, Warszawa 1994

5. K. Marks, Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z 1844 r. (fragm.), Ideologia niemiecka (fragm.), Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej (fragm.), w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii t. 2, Warszawa 1999

VI. Filozofia II połowy XIX wieku

1. J. S. Mill, Utylitaryzm (fragm.), O wolności (fragm.) w: tegoż, Utylitaryzm. O wolności, przeł. M. Ossowska, Warszawa 2006

2. F. Nietzsche, Wiedza radosna (fragm.), Tako rzecze Zaratustra (fragm.), Poza dobrem i złem (fragm.), Z genealogii moralności (fragm.), Zmierzch bożyszcz (fragm.), Antychryst (fragm.), przeł. S. Wyrzykowski i in., w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii t. 2, Warszawa 1999

VII. Wybrane nurty i stanowiska filozofii XX wieku: pragmatyzm, filozofia analityczna (na przykładzie Szkoły Lwowsko-Warszawskiej), fenomenologia, egzystencjalizm, filozofia Heideggera, hermeneutyka, filozofia umysłu, filozoficzny spór o demokrację liberalną, postmodernizm, M. Foucault.

1. W. James, Pragmatyzm (fragm.)., przeł. M. Szczubiałka, Warszawa 1998.

2. K. Twardowski, O tak zwanych prawdach względnych, O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym w: tegoż, Wybrane pisma filozoficzne, Warszawa 1965; J. Łukasiewicz, O metodę w filozofii, w: tegoż, Logika i metafizyka, Warszawa 1998.

3. E. Husserl, Idee czystej fenomenologii (fragm.), przeł. D. Gierulanka, Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia (fragm.), przeł. J. Sidorek, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii t. 2, Warszawa 1999

4. J. P. Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem (fragm.), przeł. A. Rudzińska, J. Krajewski, w: A. Miś (wyb.), Historia filozofii t. 2, Warszawa 1999

5. M. Heidegger, List o "humanizmie" (fragm.), przeł. J. Tischner, w: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa 1977

6. H.-G. Gadamer, Historia pojęć jako filozofia, przeł. K. Michalski, w: tegoż, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, Warszawa 2000

7. G. Ryle, Czym jest umysł? (fragm.), przeł. W. Marciszewski, Warszawa 1970

8. J. Rawls, Teoria sprawiedliwości (fragm.), przeł. M. Panufnik i in., Warszawa 1994

9. R. Rorty, Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii w: tegoż, Obiektywność, relatywizm i prawda, przeł. J. Margański, Warszawa 1999

10. M. Foucault, Nadzorować i karać (fragm.), przeł. T. Komendant, Warszawa 2009.

Literatura uzupełniająca:

1. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1-3, Warszawa 2014

2. F. Copleston, Historia filozofii, t. 1-11, Warszawa 2004-2009

3. A. J. Ayer, Filozofia XX wieku, Warszawa 1997

Osoba studiująca zna podstawowe pojęcia, najważniejsze orientacje i doktryny filozoficzne w dziejach kultury Zachodu, identyfikuje problemy filozoficzne, posługuje się podstawową terminologią filozoficzną. Zna podstawowe metody interpretacji tekstu filozoficznego.

Osoba studiująca wykrywa zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnym, rozumie znaczenie refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury, rozumie historyczną zmienność znaczeń języka.

Podstawą oceny w części ćwiczeniowej są przygotowanie i aktywność na zajęciach.

Kurs kończy się egzaminem ustnym.

Ze względu na epidemię COVID-19 zajęcia będą odbywały się w trybie zdalnym w czasie rzeczywistym za pośrednictwem platformy Google Meet. Link do zajęć będzie wysyłał prowadzący. Zajęcia będą odbywały się w ten sposób do momentu, w którym będzie możliwy powrót do zwykłego, stacjonarnego trybu prowadzenia.