Źródła tradycji krajów bałtyckich

obowiązkowe

Jak w przypadku pozostałych przedmiotów wstępnych, wynikające ze zdania egzaminu maturalnego.

w sali

Przedmiot ma za zadanie zaprezentowanie szeroko pojętych źródeł kultury krajów bałtyckich. Uczestnicy kursu zapoznają się z różnorodnym dziedzictwem kulturowym Litwy oraz Łotwy. Uczą się wskazywać cechy uniwersalne kultur bałtyckich oraz takie, które wyróżniają je spośród innych kultur europejskich.

Program przedmiotu zakłada prezentację wybranych treści z zakresu mitologii, folkloru, etnografii, sztuk plastycznych, literatury pięknej i ludowej, muzyki itd., które wpłynęły (lub wpływają obecnie) na powstanie swoistego charakteru kultury i mentalności Litwinów i Łotyszy.

Zadaniem zajęć jest:

- nawiązanie do wcześniejszej wiedzy na temat kultury Litwy i Łotwy zdobytej w ramach programu „Wiedzy o krajach bałtyckich”, pogłębienie wiedzy o korzeniach kultury Litwy;

- uczestnicy kursu zyskują podstawową wiedzę z zakresu tradycji kultury europejskiej, a następnie z zakresu historii oraz kultury bałtyckiej, jak również późniejszych faktów historycznych i kulturowych, mających wpływ na kształtowanie się tożsamości mieszkańców Litwy i Łotwy; zapoznają się z najważniejszymi informacjami na temat kultur litewskiej i łotewskiej, jak również z wybranymi opracowaniami, analizującymi dawną i współczesną kulturę krajów bałtyckich;

- podczas zajęć pojawić się mogą nawiązania do ważnych i aktualnych wydarzeń związanych z prezentacją kultury Litwy i Łotwy w Polsce.

Wybrana literatura w j. polskim:

1. Brűckner Aleksander, Starożytna Litwa. Ludy i bogi. Szkice historyczne i mitologiczne, Olsztyn 1985.

2. Čepienė Irena, Historia litewskiej kultury etnicznej, Kaunas 2000.

3. Greimas Algirdas J., O bogach i ludziach, Kęty 2007.

4. Jackiewicz Mieczysław, Leksykon kultury litewskiej, Warszawa 2005.

5. Jucewicz Ludwik A., Wspomnienia Żmudzi, Wilno 1841.

6. Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie, t. 5. Litwa, Wrocław-Poznań 1962.

7. Kraszewski, Józef I., Witolorauda, Wilno 1840, wyd. 2 1846.

8. Miłosz Oskar, Legendy i podania litewskie, Olsztyn 1985.

9. Narbutt Teodor, Dzieje starożytne narodu litewskiego, t. 1, Mitologia litewska, Wilno 1835.

10. Pietkiewicz Kazimierz, Etnografia Łotwy. Kultura materialna, Wrocław 1967.

11. Siemieński Lucjan, Podania i legendy polskie, ruskie i litewskie, Warszawa 1975 [1845].

12. Tołłoczko Zdzisława i Tomasz, Architectura sine historiae nihil est. Z dziejów architektury i urbanistyki ziem Łotwy, Kraków 2013.

13. Ulanowska Stefania, Łotysze Inflant polskich a w szczególności gminy Wielońskiej, powiatu Rzeżyckiego. Obraz etnograficzny, cz. III, Podania. Baśnie. Fraszki, itd., w: „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, t. XVIII, 1895, s. 232-490.

14. Zahorski Władysław, Podania i legendy wileńskie, Gdańsk 1991 [1925].

Po ukończeniu kursu student:

- zna i rozumie miejsce i znaczenie filologii w relacji do innych nauk humanistycznych;

- zna i rozumie źródła tradycji etnicznej litewskiej i łotewskiej oraz podstawowe pojęcia z zakresu kulturoznawstwa;

- potrafi dekodować wątki kulturowe w literaturze i sztuce Litwy i Łotwy;

- potrafi krytycznie spojrzeć na proces historycznoliteracki i właściwie usytuować w nim wybrane zjawiska społeczno-kulturowe z obszaru Litwy i Łotwy;

- jest gotów do właściwej oceny znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;

-wyraża zainteresowanie samodzielnym pogłębianiem wiedzy z zakresu tradycji litewskiej i łotewskiej.

Warunki uzyskania zaliczenia semestralnego (na ocenę):

a) kontrola obecności – student ma prawo do 2 nieobecności w semestrze;

b) aktywny udział w zajęciach;

c) prezentacja multimedialna.

Tematy zajęć:

1. Historia folklorystyki litewskiej i łotewskiej. Przegląd źródeł.

2. Polskie zainteresowania folklorem Litwy i Łotwy.

3. Ludowe pieśni litewskie.

4. Z szafy Krišjānisa Baronsa czyli łotewskie pieśni ludowe.

5. Bajki ajtiologiczne.

6. Podania i legendy litewskie i łotewskie.

7. Miejsca na mapie dla Litwinów i Łotyszy wyjątkowe.

8. Mitologia Bałtów (także Prusów).

9. Romantyzm a folklor i mitologia. Eposy ludowe.

10. Kultura materialna.

11. Budownictwo ludowe. Skanseny.

12. Sztuka sakralna. Krzyże i krikštai.

13. Styl narodowy w architekturze.

14. Litewskość i łotewskość w sztukach plastycznych i muzyce.