Dykcja i autokorekcja

obowiązkowe

w sali

Zajęcia mają charakter warsztatowy. Służą korekcie nieprawidłowych nawyków artykulacyjnych, wypracowaniu wysokiej sprawności mięśni biorących udział w procesie artykulacji oraz uzyskaniu wzorcowej wymowy.

Zajęcia służą korekcie nieprawidłowości w zakresie motoryki narządów artykulacyjnych oraz realizacji głosek, usprawnianiu mięśni biorących udział w procesie artykulacji, poznaniu zależności anatomiczno-czynnościowych związanych z tworzeniem dźwięków mowy, zapoznaniu się z zasadami wymowy wzorcowej oraz doskonaleniu wymowy na poziomie artykulacyjnym oraz prozodycznym.

Zakres tematyczny zajęć:

1. Rozpoznanie indywidualnych możliwości i potrzeb studentów w zakresie sprawności aparatu artykulacyjnego i poprawności realizacji mowy

2. Anatomiczne i funkcjonalne uwarunkowania poprawnej artykulacji oraz prozodii

3. Norma wzorcowa i użytkowa w zakresie wymowy. Środowiskowe uwarunkowania wymowy

4. Normatywny przebieg czynności prymarnych (oddychanie, pozycja spoczynkowa języka i żuchwy, odgryzanie, żucie, połykanie) jako baza prawidłowej artykulacji. Korekta nieprawidłowości

5. Usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych. Schemat ćwiczeń wspomagających prawidłową realizację głosek

6. Prawidłowa budowa i brzmienie samogłosek ustnych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

7. Prawidłowa budowa i brzmienie spółgłosek. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

8. Prawidłowa realizacja samogłosek nosowych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

9. Prawidłowa realizacja głosek podwojonych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

10. Realizacja grup spółgłoskowych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

11. Akcent wyrazowy w języku polskim. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie realizacji

12. Intonacja w języku polskim. Korekta nieprawidłowości intonacyjnych i rozwijanie umiejętności świadomego panowania nad linią intonacyjną wypowiedzi

13. Tempo mówienia, rytm, pauzy. Korekta nieprawidłowości oraz rozwijanie umiejętności panowania nad cechami temporalnymi wypowiedzi

14. Ekspresja wypowiedzi. Praca nad świadomym wykorzystywaniem elementów prozodii lingwistycznej i emocjonalnej

15. Praca z tekstem. Frazowanie, akcent logiczny, wykorzystanie pauz

Adamiszyn Z., Walencik-Topiłko A., (2014), Logopedia artystyczna, w: Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, t.2, Opole, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, s. 807-824

Bednarek J. D., (2002), Ćwiczenia wyrazistości mowy, Wrocław

Dunaj B. (2006), Zasady poprawnej wymowy polskiej, Język Polski LXXXVI 3, s. 161-172

Jadacka H. (2011), Wymowa grup spółgłoskowych w perspektywie glottodydaktycznej (norma a uzus elity), w: Polskie dźwięki, polskie słowa, polska gramatyka, red. B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa, s. 451-463

Kamińska B., (2012), Diagnoza w logopedii artystycznej, w: Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Sopot, GWP, s. 481-508

Kamińska B., (2015), Standard postępowania logopedycznego w logopedii artystycznej, w: Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 1145-1156

Karpowicz T. (2012), Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, r. Wymowa, PWN, Warszawa, s.15-58

Kowalska, K., (2015), Budowanie wzorcowej wymowy w wypowiedziach artystycznych, w: Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 1127-1144

Logopedia artystyczna, (2016), red. B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk, Harmonia Universalis

Lorenc A., (2013), Diagnozowanie normy wymawianiowej, Logopedia, 42, s. 61-86

Madejowa M. (1992), Nauka o języku w szkole. Zasady współczesnej wymowy polskiej (w zakresie samogłosek nosowych i grup spółgłoskowych) oraz ich przydatność w praktyce szkolnej, Język Polski LXXII, nr 2-3, s. 187-198

Michałowska D. (2006), O polskiej wymowie scenicznej, Wyd. PWST, Kraków

Płusajska-Otto A., (2017), Podręcznik pracy głosem. Ćwiczenia i wskazówki dla osób występujących publicznie, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, (1993), red. W. Lubaś, S. Urbańczyk, TMJP, Kraków-Katowice

Prozodia. Przyswajanie, badanie, zaburzenia, terapia, (2020), red. M. Wysocka, B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk, Harmonia Universalis

Toczyska B., (2007), Głośno i wyraźnie. 9 lekcji dobrego mówienia, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

Toczyska B., (2016), Zacznij od samogłoski. Samogłoska w logopedii artystycznej, Gdańsk, Harmonia Universalis

Toczyska B., (2021), Ruch w głosie. (ćwiczenia nie tylko dla dziennikarzy), Gdańsk, Wydawnictwo Podkowa

Toczyska B.,(1998), Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk, GWO

Walczak- Deleżyńska M., (2001), Aby język giętki… Wybór ćwiczeń artykulacyjnych od J. Tennera do B. Toczyskiej, Wrocław

Zajda A. (1977), Problemy wymowy polskiej w ujęciu słownika, w: Słownik wymowy polskiej, red. M. Karaś, M. Madejowa, PWN Warszawa-Kraków, s. XXVII-XXXIX

Efekty uczenia się:

WIEDZA

Student zna:

• normatywny przebieg czynności prymarnych

• budowę i funkcjonowanie aparatu artykulacyjnego

• artykulacyjną budowę głosek polskich

• zasady pracy nad usprawnianiem motoryki aparatu artykulacyjnego

• zasady pracy nad eliminowaniem nieprawidłowych nawyków artykulacyjnych

• zasady poprawnej wymowy polskiej

UMIEJĘTNOŚCI

Student umie:

• rozpoznawać nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania aparatu artykulacyjnego

• rozpoznawać nieprawidłowości w zakresie realizacji głosek

• wykonywać ćwiczenia rozwijające motorykę aparatu artykulacyjnego

• tworzyć prawidłowe czynnościowo i akustycznie głoski języka polskiego

• prawidłowo realizować połączenia głosek

• właściwie realizować elementy prozodyczne mowy

• dobierać metody i ćwiczenia usprawniające artykulację

POSTAWY

Student ma świadomość:

• zależności między stanem anatomicznym i funkcjonalnym aparatu artykulacyjnego a jakością tworzonych głosek

• znaczenia wzorcowej realizacji mowy w pracy logopedy

• znaczenia poprawności i wyrazistości artykulacyjnej mowy w pracy zawodowej i życiu społecznym

• potrzeby nieustannego doskonalenia umiejętności i pogłębiania wiedzy w zakresie realizacji mowy

Obecność (dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze), aktywna praca na zajęciach, zaliczenie ustne (poprawna realizacja wybranych ćwiczeń usprawniających narządy artykulacyjne, wzorcowa realizacja wszystkich głosek języka polskiego, realizacja fragmentu tekstu według zasad wymowy wzorcowej).

Zajęcia mają charakter warsztatowy. Służą korekcie nieprawidłowych nawyków artykulacyjnych, wypracowaniu wysokiej sprawności mięśni biorących udział w procesie artykulacji oraz uzyskaniu wzorcowej wymowy.

Zajęcia służą korekcie nieprawidłowości w zakresie motoryki narządów artykulacyjnych oraz realizacji głosek, usprawnianiu mięśni biorących udział w procesie artykulacji, poznaniu zależności anatomiczno-czynnościowych związanych z tworzeniem dźwięków mowy, zapoznaniu się z zasadami wymowy wzorcowej oraz doskonaleniu wymowy na poziomie artykulacyjnym oraz prozodycznym.

Zakres tematyczny zajęć:

1. Rozpoznanie indywidualnych możliwości i potrzeb studentów w zakresie sprawności aparatu artykulacyjnego i poprawności realizacji mowy

2. Anatomiczne i funkcjonalne uwarunkowania poprawnej artykulacji oraz prozodii

3. Norma wzorcowa i użytkowa w zakresie wymowy. Środowiskowe uwarunkowania wymowy

4. Normatywny przebieg czynności prymarnych (oddychanie, pozycja spoczynkowa języka i żuchwy, odgryzanie, żucie, połykanie) jako baza prawidłowej artykulacji. Korekta nieprawidłowości

5. Usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych. Schemat ćwiczeń wspomagających prawidłową realizację głosek

6. Prawidłowa budowa i brzmienie samogłosek ustnych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

7. Prawidłowa budowa i brzmienie spółgłosek. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

8. Prawidłowa realizacja samogłosek nosowych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

9. Prawidłowa realizacja głosek podwojonych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

10. Realizacja grup spółgłoskowych. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie wymowy

11. Akcent wyrazowy w języku polskim. Korekta nieprawidłowości i usprawnianie realizacji

12. Intonacja w języku polskim. Korekta nieprawidłowości intonacyjnych i rozwijanie umiejętności świadomego panowania nad linią intonacyjną wypowiedzi

13. Tempo mówienia, rytm, pauzy. Korekta nieprawidłowości oraz rozwijanie umiejętności panowania nad cechami temporalnymi wypowiedzi

14. Ekspresja wypowiedzi. Praca nad świadomym wykorzystywaniem elementów prozodii lingwistycznej i emocjonalnej

15. Praca z tekstem. Frazowanie, akcent logiczny, wykorzystanie pauz

Adamiszyn Z., Walencik-Topiłko A., (2014), Logopedia artystyczna, w: Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, t.2, Opole, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, s. 807-824

Bednarek J. D., (2002), Ćwiczenia wyrazistości mowy, Wrocław

Dunaj B. (2006), Zasady poprawnej wymowy polskiej, Język Polski LXXXVI 3, s. 161-172

Jadacka H. (2011), Wymowa grup spółgłoskowych w perspektywie glottodydaktycznej (norma a uzus elity), w: Polskie dźwięki, polskie słowa, polska gramatyka, red. B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa, s. 451-463

Kamińska B., (2012), Diagnoza w logopedii artystycznej, w: Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Sopot, GWP, s. 481-508

Kamińska B., (2015), Standard postępowania logopedycznego w logopedii artystycznej, w: Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 1145-1156

Karpowicz T. (2012), Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, r. Wymowa, PWN, Warszawa, s.15-58

Kowalska, K., (2015), Budowanie wzorcowej wymowy w wypowiedziach artystycznych, w: Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 1127-1144

Logopedia artystyczna, (2016), red. B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk, Harmonia Universalis

Lorenc A., (2013), Diagnozowanie normy wymawianiowej, Logopedia, 42, s. 61-86

Madejowa M. (1992), Nauka o języku w szkole. Zasady współczesnej wymowy polskiej (w zakresie samogłosek nosowych i grup spółgłoskowych) oraz ich przydatność w praktyce szkolnej, Język Polski LXXII, nr 2-3, s. 187-198

Michałowska D. (2006), O polskiej wymowie scenicznej, Wyd. PWST, Kraków

Płusajska-Otto A., (2017), Podręcznik pracy głosem. Ćwiczenia i wskazówki dla osób występujących publicznie, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, (1993), red. W. Lubaś, S. Urbańczyk, TMJP, Kraków-Katowice

Prozodia. Przyswajanie, badanie, zaburzenia, terapia, (2020), red. M. Wysocka, B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk, Harmonia Universalis

Toczyska B., (2007), Głośno i wyraźnie. 9 lekcji dobrego mówienia, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

Toczyska B., (2016), Zacznij od samogłoski. Samogłoska w logopedii artystycznej, Gdańsk, Harmonia Universalis

Toczyska B., (2021), Ruch w głosie. (ćwiczenia nie tylko dla dziennikarzy), Gdańsk, Wydawnictwo Podkowa

Toczyska B.,(1998), Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk, GWO

Walczak- Deleżyńska M., (2001), Aby język giętki… Wybór ćwiczeń artykulacyjnych od J. Tennera do B. Toczyskiej, Wrocław

Zajda A. (1977), Problemy wymowy polskiej w ujęciu słownika, w: Słownik wymowy polskiej, red. M. Karaś, M. Madejowa, PWN Warszawa-Kraków, s. XXVII-XXXIX