Antropologia kultury

obowiązkowe

Brak. Przedmiot obowiązkowy dla pierwszego roku studiów licencjackich.

Przedmiot ma charakter wstępu do badań nad kulturami słowiańskimi z perspektywy antropologii kulturowej. Celem zajęć jest omówienie podstawowych problemów i pojęć tej dyscypliny, a także zagadnień z pogranicza etnologii, socjologii i religioznawstwa. Przedmiot ma przybliżyć ponadto kwestie dotyczące metodologii badań kulturoznawczych.

Przedmiot ma charakter wstępu do badań nad kulturami słowiańskimi z perspektywy antropologii kulturowej. Celem zajęć jest omówienie podstawowych problemów i pojęć tej dyscypliny, a także z zakresu etnologii, socjologii i religioznawstwa. Przedmiot ma przybliżyć ponadto kwestie dotyczące metodologii badań kulturoznawczych. Punktem wyjścia do prezentacji powyższej tematyki jest lektura najważniejszych tekstów, stanowiących kanon literatury kulturoznawczej, a także charakterystyka głównych kierunków badawczych i dorobku ich reprezentantów. Egzemplifikację uzupełniającą analizę omawianych zagadnień stanowi materiał słowiański (prezentowany w zakresie podstawowym).

1. Przestrzeń w kulturze współczesnej

• E.T. Hall, Ukryty wymiar, w: Antropologia kultury, red. A. Mencwel, oprac. G. Godlewski i in., Warszawa 2001, s. 138-152.

-> Yi-Fu Tuan, Ciało, relacje międzyludzkie i wartości przestrzenne, tamże, s. 129-137.

2. Czas w kulturze współczesnej

• A. Guriewicz, Cóż to jest… czas?, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 98-108.

-> E. Tarkowska, Czas społeczny i inne kategorie temporalne, w: Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje, Warszawa 1992, s. 22-29.

3. Czas i przestrzeń w kulturach tradycyjnych

• M. Eliade, Czas święty i mity, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 89-97.

• M. Eliade, Święty obszar i sakralizacja świata, tamże, s. 121-128.

-> Dž. Karahasan, Sarajewo. Portret wewnętrznego miasta, w: tegoż, Sarajewska sevdalinka, Sejny 1995, s. 13-26.

4. Ciało w kulturze

• N. Elias, Przemiany w traktowaniu potrzeb naturalnych, w: Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. M. Szpakowska, oprac. A. Chałupnik i in., Warszawa 2008, s. 23-34.

-> Z. Bauman, Ponowoczesne przygody ciała, w: Antropologia ciała, dz. cyt., s. 95-102.

-> M. Bogusławska, Tatuaż w komunikacji międzykulturowej w BiH końca XIX wieku, w: Problemy tożsamości kulturowej w krajach słowiańskich 3 (jej znaki i symbole), red. J. Goszczyńska, Warszawa 2005, s. 209-227.

5. Związki społeczne

• F. Tönies, Teoria wspólnoty, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 267-271.

• B. Szacka, Sfera reprodukcji, w: tejże, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2008, s. 375-401.

6. Oralność – piśmienność

• A.B. Lord, O formule, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, oprac. G. Godlewski i in., Warszawa 2004, s. 203-209.

• M. Dąbrowska-Partyka, Pismo jako znak tożsamości, w: Język a tożsamość narodowa, red. M. Bobrownicka, Kraków 2000, s. 169-182.

7. Mit i myślenie mityczne

• J. Campbell, Mit a świat współczesny, w: tegoż, Potęga mitu, Kraków 2019, s. 19-54.

-> M. Janion, Co się stało z mitologią słowiańską?, w: tejże, Niesamowita Słowiańszczyzna, Kraków 2006, s. 12-20.

8. Rytuał, rytualizacja, ceremonia

• A. van Gennep, Obrzędy przejścia, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, oprac. A. Chałupnik i in., Warszawa 2005, s. 115-120.

-> V. Turner, Proces rytualny, tamże, s. 121-138.

-> J. Obrębski, Struktura społeczna i rytuał we wsi macedońskiej, w: tegoż, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, oprac. A. Engelking, Warszawa 2005, s . 71-88.

-> M. Lubańska, Praktyka inkubacji – przesypianie w pobliżu relikwii i ikon, w: tejże, Praktyki lecznicze w prawosławnych monasterach w Bułgarii. Perspektywa antropologii (post)sekularnej, Warszawa 2019, s. 142-164.

9. Inny/Obcy

• B. Jezernik, Ludzie z ogonami, w: tegoż, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, przeł. P. Oczko, Kraków 2007, s. 73-85.

-> E. Said, Ofensywy orientalizmu, w: Orientalizm, przeł. W. Kalinowski, Warszawa 1991, s. 119-146.

-> G. Simmel, Obcy, w: tegoż, Socjologia, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1975, s. 504-512.

10. Osobowość, socjalizacja, tożsamość

• E. Fromm, Charakter a proces społeczny, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 211-218.

-> B. Szacka, Socjalizacja, w: tejże, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2008, s. 139-150.

11. Antropologia rzeczy

• B. Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Shallcross, Warszawa 2013, s. 19-31, 232-263.

-> K. Pomian, Rzeczy, Semiofory, w: tegoż, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006, s. 98-102, 120-130.

-> A. Wieczorkiewicz, Lustro i skalpel, w: Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów, red. W. Godzic, Warszawa 2007, s. 67-93

12. Natura w epoce antropocenu

• P. Singer, Wszystkie zwierzęta są równe, w: tegoż, Wyzwolenie zwierząt, przeł. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Warszawa 2004, s. 33-58.

-> J. Rajkowska, Animal in War, w: Pomniki w epoce antropocenu, red. M. Praczyk, Poznań 2017, s. 69-78.

13. Rozumienie kultury – repetytorium

• A. Mencwel, Wyobraźnia antropologiczna, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 9-19.

-> W.J. Burszta, Kultura i kultury, w: tegoż, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań 1998, s. 35-57.

-> R. Benedict, Wzory kultury, w: Antropologia kultury, dz. cyt., s. 61-75.

Student/ka zna i rozumie:

- przedmiot i zakresu badań antropologii, współczesne - paradygmaty i teorie antropologiczne oraz kategorie badawcze z zakresu antropologii

- mechanizmy kierujące zachowaniami społecznymi

- mechanizmy funkcjonowania wybranych zjawisk kultury

- w zaawansowanym stopniu zasady analizy wybranych zjawisk społecznych oraz ich kulturowych przejawów.

Student/ka jest gotowa/gotów do:

- aktywnego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym, związanym z szeroko rozumianą antropologią kultury w obszarze studiów slawistycznych.

Bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność podczas dyskusji.

Egzamin ustny

Możliwe dwie nieobecności w semestrze, każda kolejna nieobecność musi być zaliczona w sposób wcześniej uzgodniony z prowadzącym

Szacowany rozkład pracy studenta:

uczestniczenie w zajęciach: 30 h – 1 ECTS

praca własna studenta: 90 h – 3 ECTS

łącznie: 4 ECTS.