Podstawy antroponimii – co mówi o mnie moje imię i nazwisko
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3003-PAT-OG |
Kod Erasmus / ISCED: |
09.3
|
Nazwa przedmiotu: | Podstawy antroponimii – co mówi o mnie moje imię i nazwisko |
Jednostka: | Instytut Języka Polskiego |
Grupy: |
Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim Przedmioty ogólnouniwersyteckie przez Internet (platforma edukacyjna) Przedmioty ogólnouniwersyteckie Wydziału Polonistyki |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | ogólnouniwersyteckie |
Założenia (opisowo): | Mile widziana (aczkolwiek nieobligatoryjna) podstawowa wiedza z zakresu budowy słowotwórczej wyrazów oraz fonetyki języka polskiego. |
Tryb prowadzenia: | zdalnie |
Skrócony opis: |
Interdyscyplinarny kurs z podstaw antroponimii porusza problematykę językowego i kulturowego kształtowania się imienia i nazwiska – dwóch najważniejszych, dziś obligatoryjnych, jednostek, które identyfikują człowieka. Podczas kursu studenci obalą popularny mit o „szlacheckości” wszystkich nazwisk zakończonych na -ski, -cki, ale jednocześnie poznają źródła tego mitu i nauczą się odróżniać nazwiska rzeczywiście noszone przez szlachtę od tych, które uległy wtórnej nobilitacji. Kurs porusza tematykę z pogranicza językoznawstwa, kulturoznawstwa, religioznawstwa, psycho- i socjolingwistyki oraz historii. Wychodzi na przeciw zainteresowaniom zarówno naukowym i hobbistycznym – wpisuje się między innymi w bardzo modne dziś poszukiwania genealogiczne. W związku z tym jest skierowany do wszystkich, którzy chcą poznać źródła i metody badania historii imion i nazwisk. |
Pełny opis: |
Zajęcia realizowane są w ramach IBIZA (Interdyscyplinarna Baza Internetowych Zajęć Akademickich) na platformie edukacyjnej dostępnej pod adresem: Podczas kursu poruszona zostanie następująca problematyka: Zajęcia 1. Onomastyka i antroponimia jako nauki interdyscyplinarne. Zajęcia 2. Źródła do badań antroponimicznych. Zajęcia 3. Słowniki i niezbędna literatura onomastyczna – gdzie i jak szukać informacji o imionach i nazwiskach. Zajęcia 4. Imiona – zagadnienia teoretyczne, uwarunkowania prawne, klasyfikacje. Zajęcia 5. Imię jako element języka: • budowa językowa imion odziedziczonych; • zasady adaptacji imion obcych do języka polskiego; • imiona zdrobniałe – sposoby tworzenia; Zajęcia 6. Imię jako element kultury: • imię a religia; • motywacje nadawania dzieciom imion dawniej i dziś; • dwuimienność; • społeczne zróżnicowanie imion. Zajęcia 7. Nazwiska – zagadnienia teoretyczne, uwarunkowania prawne, klasyfikacje. Zajęcia 8. Nazwiska jako elementy języka: • badania słowotwórcze; • cechy gwarowe odzwierciedlone w nazwiskach. Zajęcia 9. Nazwiska chłopów. Zajęcia 10. Nazwiska szlachty. Zajęcia 11. Nazwiska mieszczan. Zajęcia 12. Nazwiska Żydów w Polsce. Zajęcia 13. Nazwiska żon i córek. Zajęcia 14. Geograficzne zróżnicowanie nazwisk. Zajęcia 15. Inne antroponimy: przezwiska, pseudonimy. |
Literatura: |
SŁOWNIKI: Henryk Fros, Franciszek Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 1995. Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1951 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-lindego/). Kazimierz Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik hisotryczno-etymologiczny, Kraków, 1999, t. 1-2. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Warszawa 1880-1895 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-geograficzny) Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, red. Aleksandra Cieślikowa, t. 1-6, Kraków 2000-2002. Słownik gwar polskich, oprac. Pracownia Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie, t. 1-7, Kraków 1979-2007. Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. 1-8, Warszawa 1900-1927 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-warszawski/). Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, Warszawa 1958-1969. Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Stanisław Bąk, Wrocław 1966-2010 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-polszczyzny-xvi-wieku). Słownik staropolski, red. Kazimierz Nitsch, Zenon Klemensiewicz, Witold Urbańczyk, Jan Safarewicz, Kraków 1953-2002. Słownik staropolskich nazw osobowych, red. Witold Taszycki, t. 1-7, Wrocław 1965-1984. Spis miejscowości w Polsce, red. Grzegorz Strycharz, Katowice 2005. OPRACOWANIA: Henryk Borek, Diachroniczne i synchroniczne klasyfikacje nazwisk polskich [w:] Z polskich studiów slawistycznych V, Warszawa 1978. Henryk Borek, Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica” t. XXIII, 1978. Józef Bubak, Proces kształtowania się polskiego nazwiska chłopskiego i mieszczańskiego, Kraków 1986. Stanisław Dubisz, O „nobilitacji” nazwisk mieszczańskich na Mazowszu w XVII i XVIII wieku, „Prace Filologiczne” XXXII. Maria Kamińska, Nazwiska żon i dzieci w Łowickiem, „Onomastica” II, 1956. Zofia Kowalik-Kaleta, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII-XV wiek), Warszawa 2007. Zofia Kowalik-Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998. Monika Kresa, Nazwiska żon i córek w XIX-wiecznej antroponimii pogranicza Mazowsza i Podlasia (na przykładzie parafii Stoczek), „Prace Filologiczne” LII, 2007. Anna Laszuk, Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce, Warszawa 1998. Maria Malec, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków 2001. Józef Matuszewski, Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź 1975. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków 1998. Elżbieta Rudnicka-Fira, Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Katowice 2004. Ewa Rzetelska-Feleszko, W świecie nazw własnych, Kraków 2006. |
Efekty uczenia się: |
Po ukończeniu kursu student: WIEDZA: • wskazuje najważniejsze motywacje nadawania imion dawniej i dziś; • wymienia cechy definicyjne nazwiska; • podaje i opisuje różne klasyfikacje imion i nazwisk; UMIEJĘTNOŚCI: • potrafi prawidłowo dobierać źródła do badań antroponimicznych i dokonywać ich selekcji z uwagi na przedmiot badań; • umie prawidłowo posługiwać się najważniejszymi słownikami antroponimicznymi oraz słownikami ogólnymi i gwarowymi języka polskiego jako materiałami pomocniczymi w badaniu nazwisk; • potrafi zaklasyfikować imiona i nazwiska do poszczególnych grup klasyfikacyjnych; • wskazuje najważniejsze cechy gwarowe odzwierciedlone w nazwiskach; • wskazuje różnice w procesach kształtowania nazwisk poszczególnych grup społecznych i wyznaniowych w Polsce (chłopów, mieszczan, szlachty, Żydów); • wskazuje czynniki pozajęzykowe wpływające na językowe ukształtowanie nazwisk. POSTAWY: • traktuje imiona i nazwiska jako element dziedzictwa narodowego; • akceptuje potrzebę dbałości o rejestrowanie imion i nazwisk. |
Metody i kryteria oceniania: |
Na ocenę końcową składają się punkty uzyskane z: • zadań; • quizów; • aktywności na forum; • sprawdzianu końcowego. |
Praktyki zawodowe: |
brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki.