Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Podstawy antroponimii – co mówi o mnie moje imię i nazwisko

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3003-PAT-OG
Kod Erasmus / ISCED: 09.3 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Podstawy antroponimii – co mówi o mnie moje imię i nazwisko
Jednostka: Instytut Języka Polskiego
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Przedmioty ogólnouniwersyteckie przez Internet (platforma edukacyjna)
Przedmioty ogólnouniwersyteckie Wydziału Polonistyki
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo):

Mile widziana (aczkolwiek nieobligatoryjna) podstawowa wiedza z zakresu budowy słowotwórczej wyrazów oraz fonetyki języka polskiego.

Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Interdyscyplinarny kurs z podstaw antroponimii porusza problematykę językowego i kulturowego kształtowania się imienia i nazwiska – dwóch najważniejszych, dziś obligatoryjnych, jednostek, które identyfikują człowieka.

Podczas kursu studenci obalą popularny mit o „szlacheckości” wszystkich nazwisk zakończonych na -ski, -cki, ale jednocześnie poznają źródła tego mitu i nauczą się odróżniać nazwiska rzeczywiście noszone przez szlachtę od tych, które uległy wtórnej nobilitacji.

Kurs porusza tematykę z pogranicza językoznawstwa, kulturoznawstwa, religioznawstwa, psycho- i socjolingwistyki oraz historii. Wychodzi na przeciw zainteresowaniom zarówno naukowym i hobbistycznym – wpisuje się między innymi w bardzo modne dziś poszukiwania genealogiczne. W związku z tym jest skierowany do wszystkich, którzy chcą poznać źródła i metody badania historii imion i nazwisk.

Pełny opis:

Zajęcia realizowane są w ramach IBIZA (Interdyscyplinarna Baza Internetowych Zajęć Akademickich) na platformie edukacyjnej dostępnej pod adresem:

http://moodle.come.uw.edu.pl

Podczas kursu poruszona zostanie następująca problematyka:

Zajęcia 1. Onomastyka i antroponimia jako nauki interdyscyplinarne.

Zajęcia 2. Źródła do badań antroponimicznych.

Zajęcia 3. Słowniki i niezbędna literatura onomastyczna – gdzie i jak szukać informacji o imionach i nazwiskach.

Zajęcia 4. Imiona – zagadnienia teoretyczne, uwarunkowania prawne, klasyfikacje.

Zajęcia 5. Imię jako element języka:

• budowa językowa imion odziedziczonych;

• zasady adaptacji imion obcych do języka polskiego;

• imiona zdrobniałe – sposoby tworzenia;

Zajęcia 6. Imię jako element kultury:

• imię a religia;

• motywacje nadawania dzieciom imion dawniej i dziś;

• dwuimienność;

• społeczne zróżnicowanie imion.

Zajęcia 7. Nazwiska – zagadnienia teoretyczne, uwarunkowania prawne, klasyfikacje.

Zajęcia 8. Nazwiska jako elementy języka:

• badania słowotwórcze;

• cechy gwarowe odzwierciedlone w nazwiskach.

Zajęcia 9. Nazwiska chłopów.

Zajęcia 10. Nazwiska szlachty.

Zajęcia 11. Nazwiska mieszczan.

Zajęcia 12. Nazwiska Żydów w Polsce.

Zajęcia 13. Nazwiska żon i córek.

Zajęcia 14. Geograficzne zróżnicowanie nazwisk.

Zajęcia 15. Inne antroponimy: przezwiska, pseudonimy.

Literatura:

SŁOWNIKI:

Henryk Fros, Franciszek Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 1995.

Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1951 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-lindego/).

Kazimierz Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik hisotryczno-etymologiczny, Kraków, 1999, t. 1-2.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Warszawa 1880-1895 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-geograficzny)

Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, red. Aleksandra Cieślikowa, t. 1-6, Kraków 2000-2002.

Słownik gwar polskich, oprac. Pracownia Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie, t. 1-7, Kraków 1979-2007.

Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. 1-8, Warszawa 1900-1927 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-warszawski/).

Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, Warszawa 1958-1969.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Stanisław Bąk, Wrocław 1966-2010 (również: http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/slownik-polszczyzny-xvi-wieku).

Słownik staropolski, red. Kazimierz Nitsch, Zenon Klemensiewicz, Witold Urbańczyk, Jan Safarewicz, Kraków 1953-2002.

Słownik staropolskich nazw osobowych, red. Witold Taszycki, t. 1-7, Wrocław 1965-1984.

Spis miejscowości w Polsce, red. Grzegorz Strycharz, Katowice 2005.

OPRACOWANIA:

Henryk Borek, Diachroniczne i synchroniczne klasyfikacje nazwisk polskich [w:]

Z polskich studiów slawistycznych V, Warszawa 1978.

Henryk Borek, Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica” t. XXIII, 1978.

Józef Bubak, Proces kształtowania się polskiego nazwiska chłopskiego i mieszczańskiego, Kraków 1986.

Stanisław Dubisz, O „nobilitacji” nazwisk mieszczańskich na Mazowszu w XVII i XVIII wieku, „Prace Filologiczne” XXXII.

Maria Kamińska, Nazwiska żon i dzieci w Łowickiem, „Onomastica” II, 1956.

Zofia Kowalik-Kaleta, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII-XV wiek), Warszawa 2007.

Zofia Kowalik-Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.

Monika Kresa, Nazwiska żon i córek w XIX-wiecznej antroponimii pogranicza Mazowsza i Podlasia (na przykładzie parafii Stoczek), „Prace Filologiczne” LII, 2007.

Anna Laszuk, Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce, Warszawa 1998.

Maria Malec, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków 2001.

Józef Matuszewski, Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź 1975.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków 1998.

Elżbieta Rudnicka-Fira, Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Katowice 2004.

Ewa Rzetelska-Feleszko, W świecie nazw własnych, Kraków 2006.

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu kursu student:

WIEDZA:

• wskazuje najważniejsze motywacje nadawania imion dawniej i dziś;

• wymienia cechy definicyjne nazwiska;

• podaje i opisuje różne klasyfikacje imion i nazwisk;

UMIEJĘTNOŚCI:

• potrafi prawidłowo dobierać źródła do badań antroponimicznych i dokonywać ich selekcji z uwagi na przedmiot badań;

• umie prawidłowo posługiwać się najważniejszymi słownikami antroponimicznymi oraz słownikami ogólnymi i gwarowymi języka polskiego jako materiałami pomocniczymi w badaniu nazwisk;

• potrafi zaklasyfikować imiona i nazwiska do poszczególnych grup klasyfikacyjnych;

• wskazuje najważniejsze cechy gwarowe odzwierciedlone w nazwiskach;

• wskazuje różnice w procesach kształtowania nazwisk poszczególnych grup społecznych i wyznaniowych w Polsce (chłopów, mieszczan, szlachty, Żydów);

• wskazuje czynniki pozajęzykowe wpływające na językowe ukształtowanie nazwisk.

POSTAWY:

• traktuje imiona i nazwiska jako element dziedzictwa narodowego;

• akceptuje potrzebę dbałości o rejestrowanie imion i nazwisk.

Metody i kryteria oceniania:

Na ocenę końcową składają się punkty uzyskane z:

• zadań;

• quizów;

• aktywności na forum;

• sprawdzianu końcowego.

Praktyki zawodowe:

brak

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki.
ul. Pasteura 5, 02-093 Warszawa tel: +48 22 5532 000 https://www.fuw.edu.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)