Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Historia cyfrowa

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2900-MK4-HC
Kod Erasmus / ISCED: 08.3 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia cyfrowa
Jednostka: Wydział Historii
Grupy: Przedmioty Historii I stopnia, fakultatywne
Przedmioty Historii II st., Doskonalenie kompetencji w zakresie technol. inf. i komunikacji naukowej
Przedmioty Historii II stopnia
Punkty ECTS i inne: 4.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Założenia (opisowo):

Sprawne korzystanie z Internetu, znajomość języka angielskiego umożliwiająca lekturę artykułów naukowych. W ramach kursu nie są planowane zajęcia z programowania, chociaż realizacja projektu zaliczeniowego wymagać będzie skorzystania z edytora programistycznego i pracy z formatem XML.

Skrócony opis:

Zajęcia pomyślane są jako przegląd podstawowych kierunków historii cyfrowej. Ich celem jest zaznajomienie uczestników i uczestniczek z najbardziej aktualnymi trendami w wykorzystywaniu metod i narzędzi cyfrowych jako wsparcia badań historycznych i komunikacji naukowej w nauce historycznej. Zaproponowane tematy i lektury mają być inspiracją do dalszych, samodzielnych poszukiwań, dostosowanych już do zainteresowań badawczych studentów i studentek. Każdy uczestnik i uczestniczka kursu zrealizuje także prosty projekt polegający na przygotowaniu semantycznej transkrypcji cyfrowej wybranego źródła historycznego.

Pełny opis:

1. Krytyki źródeł cyfrowych

Digitalizacja nie jest procesem neutralnym. Czym - w kontekście teorii źródła historycznego - różni się kopia cyfrowa od materialnego oryginału? Czy da się badać ideologie digitalizacji? Podczas tego spotkania zajmiemy się samymi podstawami historii cyfrowej.

Gooding, P., Terras, M., & Warwick, C. (2013). The myth of the new: Mass digitization, distant reading, and the future of the book. Literary and Linguistic Computing, 28(4), 629-639.

Dodatkowo:

Leetaru, K. (2008). Mass book digitization: The deeper story of Google Books and the Open Content Alliance. First Monday, 13(10).

Kirschenbaum, M. (2013). The. txtual Condition: Digital Humanities, Born-Digital Archives, and the Future Literary. DHQ: Digital Humanities Quarterly, 7(1).

2. Nieprzezroczyste interfejsy

W jaki sposób interfejsy cyfrowe mogą wpływać na wyniki badań historycznych? Jak wyszukiwanie pełnotekstowe wpływa na interpretowanie źródeł? Czy korzystanie z Worda wpływa na styl narracji historiograficznej? Podczas tego spotkania będziemy podejrzliwie analizować interfejsy i mechanizmy oprogramowania.

Malina, R. F., & Cubitt, S. (2008). Software studies: A lexicon. Mit Press.

Dodatkowo:

Hitchcock, T. (2017). Digital searching and the re-formulation of historical knowledge. In The virtual representation of the past (pp. 81-90). Routledge.

Huistra, H., & Mellink, B. (2016). Phrasing history: Selecting sources in digital repositories. Historical Methods: A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History, 49(4), 220-229.

3. Cyfrowe organizacje wiedzy I

Zajmiemy się indeksami, listami, słownikami, danymi i metadanymi - tym wszystkim, co w przestrzeni cyfrowej pozwala nam organizować i porządkować wiedzę.

Gitelman, L. (2013). Raw data is an oxymoron. MIT press.

Jackson, A. S., Han, M. J., Groetsch, K., Mustafoff, M., & Cole, T. W. (2008). Dublin Core metadata harvested through OAI-PMH. Journal of Library Metadata, 8(1), 5-21.

Snydman, S., Sanderson, R., & Cramer, T. (2015, May). The International Image Interoperability Framework (IIIF): A community & technology approach for web-based images. In Archiving Conference (Vol. 2015, No. 1, pp. 16-21). Society for Imaging Science and Technology.

4. Cyfrowe organizacje wiedzy II

(kontynuacja tematu)

5. Infrastruktura otwartej nauki

Podczas zajęć omówimy prawnoautorską i infrastrukturalną infrastrukturę otwartej nauki. Pomówimy m.in. o open access, licencjach i ich ograniczeniach oraz podyskutujemy o zjawisku shadow libraries. Poznamy uprawnienia, jakie prawo autorskie nadaje autorom i autorkom prac naukowych.

Siewicz, K. (2012). Otwarty dostęp do publikacji naukowych. Kwestie prawne. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

6. Infrastruktura otwartej nauki II

(kontynuacja tematu)

7. Przetwarzanie języka naturalnego

Podczas zajęć poznamy podstawy rozwiązań przetwarzania języka naturalnego oraz nauczymy się korzystać z dostępnych narzędzi do porównywania, kategoryzacji, wizualizacji i analizy tekstów. Zastanowimy się też, czy metody distant reading mogą być użyteczne w badaniach historycznych.

Boschetti, F., Cimino, A., Dell'Orletta, F., Lebani, G., Passaro, L., Picchi, P., ... & Lenci, A. (2014). Computational analysis of historical documents: An application to Italian War Bulletins in World War I and II. In Workshop on Language resources and technologies for processing and linking historical documents and archives (LRT4HDA 2014) (pp. 70-75). ELRA.

Dodatkowo:

Holmes, D. I., Gordon, L. J., & Wilson, C. (2001). A widow and her soldier: Stylometry and the American Civil War. Literary and Linguistic Computing, 16(4), 403-420.

M. Eder, Autorstwo Kroniki Anonima zwanego Gallem w świetle badań stylometrycznych. Rekonesans, w: Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem, red. A. Dąbrówka, E. Skibiński, W. Wojtowicz, Warszawa 2017.

Piotrowski, M. (2012). Natural language processing for historical texts. Synthesis lectures on human language technologies, 5(2), 1-157.

8. Sztuczna inteligencja w badaniach historycznych

To spotkanie będzie okazją do poznania możliwości, jakie dla badań historycznych dają rozmaite rozwiązania kojarzone z ideą sztucznej inteligencji. Jakie zadania i problemy badawcze możemy rozwiązywać z wykorzystaniem tych metod - jakie są ich ograniczenia? W jaki sposób można skorzystać z nich bez programowania?

Kestemont, M., Christlein, V., & Stutzmann, D. (2017). Artificial Paleography: Computational Approaches to Identifying Script Types in Medieval Manuscripts. Speculum, 92(S1), S86-S109.

Dodatkowo:

Bringing black and white photos to life using Colourise.sg — a deep learning colouriser trained with old Singaporean photos

https://blog.data.gov.sg/bringing-black-and-white-photos-to-life-using-colourise-sg-435ae5cc5036

9. Edycje cyfrowe I

W ramach zajęć poznamy właściwości języka XML (Extensible Markup Language) oraz podstawy standardów TEI (Text Encoding Initiative) dla wydań cyfrowych źródeł historycznych. Będziemy również pracować z plikami XML i tworzyć kwerendy w języku XPath.

Ogrodniczuk, M. (2000). Wykorzystanie SGML i TEI do zapisu polskich danych lingwistycznych. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dra hab. Janusza S. Bienia.

10. Edycje cyfrowe II

(kontynuacja tematu)

11. Cyfrowa dokumentacja zabytków

Podczas zajęć dowiemy się jak można za pomocą fotogrametrii, a także skaningu laserowego przenosić duże obiekty do rzeczywistości wirtualnej. Poznamy techniki pozwalające na odwzorowanie cyfrowe przedmiotów, budowli, a także całych stanowisk archeologicznych. Jakie możliwości daje nam przeniesienie zabytków do świata wirtualnego? Jakie są zalety, ale i wady poszczególnych metod? Czy opisywane techniki pozwalają na badanie oraz zachowanie zabytków dziedzictwa?

12. Metody historii wizualnej

Zajęcia poświęcone będą metodom i krytyce wizualizacji danych i procesów historycznych. Czy zasadne jest stosowanie pojęcia "historii wizualnej"? Jakie metody cyfrowe ułatwiają pracę historyczną z zasobami wizualnymi?

Skotarczak, D. (2012). Historia wizualna. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Staley, D. J. (2015). Computers, visualization, and history: How new technology will transform our understanding of the past. Routledge.

Dodatkowo:

Schwartz, J. (2004). Negotiating the visual turn: new perspectives on images and archives. The American Archivist, 67(1), 107-122.

Gehl, R. (2009). YouTube as archive: Who will curate this digital Wunderkammer?. International Journal of Cultural Studies, 12(1), 43-60.

McKee, A. (2011). YouTube versus the National Film and Sound Archive: Which is the more useful resource for historians of Australian television?. Television & New Media, 12(2), 154-173.

13. Metody historyczne dla źródeł born digital

Jak historycznie badać zasoby WWW? Jakie możliwości i jakie ograniczenia mają dla badań historycznych archiwa Webu?

Vlassenroot, E., Chambers, S., Di Pretoro, E., Geeraert, F., Haesendonck, G., Michel, A., & Mechant, P. (2019). Web archives as a data resource for digital scholars. International Journal of Digital Humanities, 1-27.

14. Omówienie projektów zaliczeniowych.

Literatura:

Cohen, D. J., & Rosenzweig, R. (2006). Digital history: A guide to gathering, preserving, and presenting the past on the web (Vol. 28). Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Cohen, D. J., Frisch, M., Gallagher, P., Mintz, S., Sword, K., Taylor, A. M., ... & Turkel, W. J. (2008). Interchange: The promise of digital history. The Journal of American History, 95(2), 452-491.

Anne Burdick, Johanna Drucker, Peter Lunenfeld, Todo Presner, Jeffrey Schnapp, Digital Humanities, The MIT Press, Cambridge 2012.

Brügger, N. (2012). When the present web is later the past: Web historiography, digital history, and internet studies. Historical Social Research/Historische Sozialforschung, 102-117.

Oraz literatura zalecana do poszczególnych spotkań.

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu kursu student/studentka:

- zna podstawowe kierunki rozwoju historii cyfrowej oraz potrafi krytycznie zdefiniować to pojęcie

- potrafi krytycznie odnieść się do ogólnych stwierdzeń na temat cyfrowych metod w badaniach historycznych

- potrafi wskazać użyteczne rozwiązania cyfrowe dla własnego projektu badawczego

- zna podstawy semantycznej transkrypcji źródeł historycznych (TEI) oraz zasady pracy ze strukturyzowanymi tekstami cyfrowymi (XML)

- orientuje się w podstawach prawa autorskiego w zastosowaniach akademickich

- zna metody zapewniania stabilności linków w przypisach prac naukowych i ma podstawową wiedzę na temat archiwów Webu.

Metody i kryteria oceniania:

• obecność na zajęciach: 40%

• aktywny udział w zajęciach - znajomość lektur: 30%

• przygotowanie projektu: 30%

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest przygotowanie inspirowanej standardem TEI semantycznej edycji cyfrowej dowolnego tekstowego źródła historycznego.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (zakończony)

Okres: 2024-02-19 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Piotr Okniński, Marcin Wilkowski
Prowadzący grup: Marcin Wilkowski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki.
ul. Pasteura 5, 02-093 Warszawa tel: +48 22 5532 000 https://www.fuw.edu.pl/ kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.0.0-5 (2024-09-13)