Filozofia

obowiązkowe

Wykład przeznaczony jest dla studentów posiadających ogólną wiedzę z zakresu humanistyki (na poziomie szkoły średniej)

w sali

Filozofia świata nowoczesnego

1 Źródła życia nowoczesnego: oświecenie.

2 Filozofia społeczna oświecenia.

3 Romantyzm przeciwko oświeceniu: nowoczesna nienowoczesność

4 Romantyzm: Hegel i Schopenhauer.

5 Marks i marksizm

6 Modernizm: wielkie idee modernizmu

7 Filozofia Nietzschego

8 Wielkie narracje antropologiczne modernizmu: S. Freud i psychoanaliza

9 Wielkie narracje antropologiczne modernizmu: egzystencjalizm.

10 Wielkie narracje antropologiczne modernizmu: Szkoła Frankfurcka

11 Postmodernizm: era wielkich końców. Strukturalizm i poststrukturalizm

12 Postmodernizm: J. Derrida i P. Sloterdijk

13 Filozofia feminizmu i jej źródła

Kurs „Filozofia” na kierunku Dziennikarstwo i Medioznawstwo jest kursem na poziomie podstawowym dla niefilozofów, studiujących nauki społeczne, i tak jest wyjściowo sprofilowany. Na poziomie podstawowym filozofia jest wiedzą o przekonaniach i poglądach, ich nazwach i definicjach; przekonania są różnymi odpowiedziami na pytania-problemy, wychodzące zazwyczaj od słów języka potocznego, takich jak „prawda”, „umysł”, „rzeczywistość”, „sprawiedliwość” itd., o których właściwy sens pyta filozof stawiając problem (np. czym jest prawda?); przekonania układają się zazwyczaj w większe konstelacje, teorie lub światopoglądy, wiązane z nazwiskami filozofów (stanowiącymi trzeci istotny termin, obok nazw przekonań oraz słów-problemów, w słowniku filozoficznym), te zaś składają się na epoki w dziejach intelektualnych (np. oświecenie jako zbiór wszystkich przekonań oświeceniowych filozofów). Filozofia świata nowoczesnego to narracja historyczno-filozoficzna o kolejnych epokach ery nowoczesnej (od renesansu po postmodernizm) i ich najbardziej charakterystycznych poglądach i reprezentantach, mająca ukazać nie tylko rozwój myśli filozoficznej jako takiej, ale i całej wyrażającej się w niej kultury i cywilizacji, ze szczególnym podkreśleniem związków pomiędzy wydarzeniami historycznymi, politycznymi i społecznymi a dziejami intelektualnymi i ideologicznymi.

1 Źródła życia nowoczesnego: od renesansu do oświecenia. Postęp a tradycja. Dziedzictwo oświecenia: nauka, technika, emancypacja, racjonalność. Bacon i Kartezjusz

2 Wczesna nowożytność i jej przełomy: Machiavelli, reformacja.

3 Filozofia społeczna oświecenia: Teoretycy umowy społecznej: Thomas Hobbes i John Locke. Adam Smith, bogactwo narodów, praca a wartość, podział pracy, Jean Jacques Rousseau, pochodzenie nierówności, stan natury, „szlachetny dzikus”, własność prywatna.

4 Romantyzm przeciwko oświeceniu: nowoczesna nienowoczesność. Irracjonalizm, subiektywizm, indywidualizm, tradycjonalizm; rewitalizacja religii i duchowości. Idea ducha. Idealiści niemieccy od Kanta do Hegla.

5 Romantyzm: Hegel i Schopenhauer. Absolut, historiozofia, pan i niewolnik, praca. Wola, pesymizm metafizyczny, nirwana.

6 Marks i marksizm. Filozofia dziejów, walka klas, wyzysk, kapitalizm, środki produkcji, alienacja, własność prywatna

7 Modernizm: wielkie idee modernizmu, stadia modernizmu, klimat i duch modernistyczny

8 Filozofia Nietzschego: krytyka nowoczesności, antymodernizm Nietzschego; krytyka i odrzucenie Schopenhauera; krytyka chrześcijaństwa; idea pana i niewolnika i inne dychotomie: zdrowy/chory, silny/słaby, dostojny/podły; nadczłowiek, wola mocy. Nietzsche i egzystencjalizm

9 Wielkie narracje antropologiczne modernizmu: S. Freud i psychoanaliza. Popędy, id, ego, wyparcie, sublimacja, nieświadomość, kultura jako źródło cierpień, eros i thanatos.

10 Wielkie narracje antropologiczne modernizmu: egzystencjalizm. J.P. Sartre, mdłości, nihilizm, „egzystencja poprzedza esencję”, „zła wiara”, autentyczność; M. Heidegger: bycie ku śmierci, Się/gadanina

11 Wielkie narracje antropologiczne modernizmu: Szkoła Frankfurcka, Th. Adorno, dialektyka oświecenia, przemysł kulturalny, poezja po Auschwitz; H. Marcuse: eros i cywilizacja, człowiek jednowymiarowy

12 Postmodernizm: era wielkich końców. Strukturalizm i poststrukturalizm. Historie (szaleństwa, więzienia, seksualności) M. Foucault; „śmierć człowieka”; Deleuze/Guattari: filozofia bez podmiotu, pragnienie; J.F. Lyotard: koniec wielkich narracji

13 Postmodernizm: J. Derrida, dekonstrukcja w humanistyce, dyskursy, filozofia innego, tekst i kres autora. P. Sloterdijk: krytyka cynicznego rozumu.

14 Feminizm i jego źródła: M. Wollstonecraft, Millowie: „Poddaństwo kobiet”, F. Engels: kobieta pierwszym niewolnikiem, S. de Beauvoir: druga płeć, płeć i gender; feminizm liberalny, marksistowski, radykalny.

S. Blackburn, Oksfordzki słownik filozoficzny. F. Copleston, Historia filozofii; W. Krajewski (red.), Słownik pojęć filozoficznych. Z. Kuderowicz (red.), Filozofia współczesna (dwa tomy). A. Miś, Filozofia współczesna. Główne nurty; A. Miś, Problemy i kierunki etyki. Antologia tekstów. Wyboru dokonał i komentarzami opatrzył…; R. H. Popkin i A. Stroll, Filozofia; H. Puszko i A. Miś (red.), Historia filozofii, tom I i II; W. Tatarkiewicz: Historia filozofii, trzy tomy.

Dodatkowa literatura będzie podawana przez wykładowcę w trakcie zajęć.

Podstawowym i poddawanym ewaluacji końcowej o charakterze ilościowym efektem uczenia się po zaliczeniu kursu ma być znajomość wymienionych w opisie powyżej pojęć i terminów, tzn. umiejętność ich zdefiniowania, zrozumienia i zinterpretowania, oraz odniesienia do innych, powiązania z bardziej ogólnymi, przypisania do autorów i zwolenników, a także do właściwych epok w historii intelektualnej; oznacza to zrozumienie i umiejętność krytycznego rozwinięcia kryjących się za terminami problemów lub odpowiedzi na problemy, a wreszcie zrozumienie i orientację osoby studiującej w dziedzinie historii intelektualnej nowożytności.

Długofalowo, w szerszym i niepoddającym się ilościowej ewaluacji wymiarze studium filozofii wywołuje u studiujących efekty takie jak: umiejętność racjonalnej obrony i krytyki przekonań własnych i cudzych, a więc opartej na racjonalnych przesłankach dyskusji; orientację w różnorodności światopoglądowej i ideologicznej, poszerzenie horyzontów zrozumienia, zdolność do spojrzenia z innych punktów widzenia, świadomość pluralizmu ludzkich postaw i wartości.

Te efekty uczenia się filozofii prowadzą również do wzrostu kompetencji społecznych studentów, zwłaszcza w ich aspekcie komunikacyjnym i interpersonalnym: rozszerzając słownik, jakim uczący się posługują, budując w nich wzorce myślenia logicznego i racjonalnego, podsuwając im formuły i narzędzia krytyki społeczeństwa, jednostki i wreszcie samych siebie, wystawiając ich na kontakt z przekonaniami im obcymi - studium filozofii przynosi efekt w postaci poszerzenia indywidualnej świadomości, zaopatrując jednostkę w skuteczne narzędzia do rozwoju osobistej refleksji i zrozumienia otaczającego świata w sposób pogłębiony, a zarazem racjonalnie zorientowany.

Podstawą zaliczenia przez studenta przedmiotu i uzyskania oceny jest obecność na zajęciach w ciągu ich pełnego cyklu (z dopuszczeniem dwu nieusprawiedliwionych nieobecności) oraz zdanie pisemnego egzaminu końcowego bądź testu zaliczeniowego dotyczącego pojęć wymienionych w pełnym opisie przedmiotu.