Psychologia różnic indywidualnych

Celem wykładu jest pomoc studentom w opanowaniu podstawowej wiedzy na temat koncepcji i teorii odnoszących się do różnic indywidualnych w zakresie temperamentu, inteligencji i stylów poznawczych. Dodatkowo, wykład ma posłużyć do przedstawienia współczesnego stanu wiedzy na temat źródeł różnic indywidualnych oraz funkcjonalnego znaczenia różnic indywidualnych w zakresie inteligencji i temperamentu.

1. Wprowadzenie do problematyki różnic indywidualnych (RI). Pojęcie, zakres i znaczenie różnic indywidualnych. Kategorie służące opisowi RI. Konsekwencje społeczne obecności różnic indywidualnych.

2. Genetyczny i środowiskowy wpływ na osobowość. Źródła różnic indywidualnych.

3. Koncepcje temperamentu: Model PEN H.J. Eysencka + Neuropsychologiczny model temperamentu J. Graya + Psychobiologiczny model osobowości C.R. Cloningera.

4. Koncepcja cech układu nerwowego I.P. Pawłowa. Koncepcja aktywacji. Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua: podstawowe założenia.

5. Rozwój Regulacyjnej Teorii Temperamentu.

6. Osobowość w ujęciu cech: Pięcioczynnikowa Teoria Osobowości P.T. Costy i R.R. McCrae.

7. Poza modelem pięcioczynnikowym: modele dwuczynnikowe, model HEXACO M.C. Ashtona i K. Lee, Ciemna Triada.

8. Wybrane koncepcje temperamentu odnoszące się do dzieci: koncepcja EAS A.H. Bussa i R. Plomina + koncepcja temperamentu zahamowanego i niezahamowanego J. Kagana + interakcyjna teoria temperamentu A. Thomasa i S. Chess.

9. Temperamenty afektywne. Funkcjonalne znaczenie temperamentu.

10. Inteligencja i zdolności – zagadnienia ogólne. Osobowość a inteligencja.

11. Pojęcie inteligencji i jej struktura w ujęciu psychometrycznym: koncepcje Spearmana, Thurstone’a, Guilforda i Cattella.

12. Struktura inteligencji w ujęciu psychometrycznym: koncepcja inteligencji wielorakich H. Gardnera i model inteligencji J.B. Carrolla.

13. Poznawcze podejście do inteligencji: triarchiczna teoria R. Sternberga i formalna teoria inteligencji E. Nęcki.

14. Biologiczne podejście do inteligencji.

15. Pojęcie stylu poznawczego: charakterystyka konstruktu i jego znaczenie.

Literatura wymagana:

Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia-determinanty-zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Literatura zalecana:

Deary, I.J. (2012). Inteligencja. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Pisula, W., Oniszczenko, W. (2008). Genetyka zachowania i psychologia ewolucyjna. W: J. Strelau, D. Doliński (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki (t.1, s. 303 – 338). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Strelau, J. (2006). Temperament jako regulator zachowania. Z perspektywy półwiecza badań. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Wiedza. Student

- zna podstawowe pojęcia dotyczące różnic indywidualnych

- zna najważniejsze zagadnienia związane z różnicami indywidualnymi

- zna główne koncepcje temperamentu i inteligencji

Umiejętności. Student

- potrafi wyjaśnić źródła różnic indywidualnych

- prawidłowo różnicuje koncepcje temperamentu i inteligencji

- prawidłowo wyjaśnia związek pomiędzy temperamentem i inteligencją a zachowaniem

Postawy. Student

- zachowuje krytycyzm wobec teorii różnic indywidualnych

- rozpoznaje wady i zalety różnych teorii temperamentu i inteligencji

Egzamin pisemny: test zawierający 25 pytań zamkniętych.

Kryteria ocen:

15-16 punktów - dostateczny

17-18 punktów - dostateczny plus

19-20 punktów - dobry

21-22 punkty - dobry plus

23-24 punkty - bardzo dobry

25 punktów - celujący

Brak