Filozofia fikcji

seminaria monograficzne

Podczas seminarium omawiane będą najważniejsze współczesne prace filozoficzne poświęcone fikcji – w szczególności te, w których rozważane są zagadnienia dotyczące semantyki i pragmatyki wypowiedzi fikcjonalnych.

Czy przedmioty fikcyjne, takie jak Sherlock Holmes, Harry Potter, Anna Karenina, istnieją? Zdaniem niektórych autorów (realistów w kwestii istnienia przedmiotów fikcyjnych) odpowiedź na to pytanie jest pozytywna. Mogą się jednak różnić co do odpowiedzi na pytania – w jaki sposób istnieją? jakie własności i w jaki sposób im przysługują? Niektórzy argumentują, że są to przedmioty abstrakcyjne, pozaczasowe i pozaprzestrzenne, zdaniem innych są one possibiliami, przedmiotami należącymi do pewnych światów możliwych różnych od rzeczywistego, niektórzy utrzymują zaś, że są abstrakcyjnymi artefaktami. Nie wszyscy jednak podzielają przekonanie o istnieniu tego rodzaju obiektów – argumentują, że przedmioty te nie istnieją. Antyrealiści w kwestii istnienia przedmiotów fikcyjnych stają jednak przed problemem wyjaśnienia, dlaczego w takim razie niektóre zdania o przedmiotach fikcyjnych – czyli zdania fikcjonalne – wydają się być prawdziwymi (przykładowo, „Sherlock Holmes mieszkał przy Baker Street”, albo „W powieści Wojnie i Pokój pojawiają się postaci i fikcyjne, i rzeczywiste”). Podczas seminarium prześledzimy wybrane sposoby rozwiązania tego problemu. Dodatkowo zastanowimy się nad możliwością zastosowania semantyki możliwoświatowej do analizy zdań fikcjonalnych, zastanawiać się będziemy nad zawartością treściową dzieł literackich a także poznamy najważniejsze współczesne koncepcje filozoficzne dotyczące fikcji i wartości semantycznej zdań fikcjonalnych.

Przykładowa lista omawiananych tekstów (porządek może ulec zmianie):

1. Parsons, T. (1975). A Meinongian Analysis of Fictional Objects. Grazer Philosophische Studien 1 (1): 73–86 (przekład polski: Meinongowska analiza przedmiotów fikcyjnych (brak nazwiska tłum.), [w:] Ontologia fikcji, red. J. Paśniczek, Warszawa, 1991, s. 137–152).

2. van Inwagen, P. (1977). Creatures of Fiction. American Philosophical Quarterly 14 (4): 299 - 308.

3. Thomasson A. (1999). Fiction and Metaphysics. Cambridge: Cambridge University Press [Fragmenty].

3. Brock, S. (2002). Fictionalism about fictional characters. Noûs 36: 1–21

4. Brock, S. (2010). The creationist fiction: The case against creationism about fictional characters. Philosophical Review 119 (3): 337-364.

5. Lewis, D. (1976/1991). Prawda w fikcji, tłum. Ziemba M., [w:] Paśniczek J. (red.), „Ontologia fikcji”, Warszawa: Wyd. UMCS: 137‐159.

6. Proudfoot, D. (2006). Possible Worlds Semantics and Fiction. Journal of Philosophical Logic 35: 9-40.

7. Everett, Anthony (2005). Against Fictional Realism. Journal of Philosophy 102 (12):624-649.

8. Voltolini, Alberto (2010). Against against fictional realism. Grazer Philosophische Studien 80 (1):47-63.

9. Schnieder, Benjamin & von Solodkoff, Tatjana (2009). In defence of fictional realism. Philosophical Quarterly 59 (234): 138-149.

10. Priest G. (1997). Sylvan’s Box: A Short Story and Ten Morals. Notre Dame Journal of Formal Logic 38: 573‐582.

11. Nolan D. (2007). A Consistent Reading of Sylvan’s Box. The Philosophical Quarterly 57 (229): 667‐673.

12. Xhignesse, Michel-Antoine (2020). Exploding stories and the limits of fiction. Philosophical Studies 178 (3):675-692.

13. D’Alessandro, William (2016). Explicitism about Truth in Fiction. British Journal of Aesthetics 56 (1): 53-65.

14. Motoarc, Ioan-Radu (2017). A Bad Theory of Truth in Fiction. British Journal of Aesthetics 57 (4): 379-387.

15. Currie G. (1990). The nature of fiction, Cambridge University Press. Cambridge: Cambridge University Press [fragmenty]

16. Walton, K (1990). Mimesis as Make-Believe: On the Foundations of the Representational Arts. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. [Fragmenty]

17. Adams, F., Fuller, G., Stecker, R. (1997). The Semantics of Fictional Terms. Pacific Philosophical Quarterly 78: 128–148.

Nabyta wiedza:

Student:

- ma rozszerzoną wiedzę o miejscu i znaczeniu fikcji w relacji do logiki, metafizyki i filozofii języka.

- zna specjalistyczną terminologię z dziedziny filozofii fikcji w języku polskim

- zna i rozumie główne stanowiska i kierunki współczesnej filozofii fikcji

- zna poszczególne stanowiska w sporze o status logiczny zdań fikcjonalnych,

- zna idee i argumenty sporów prowadzonych w ramach filozofii fikcji

- zna metody interpretacji tekstu z dziedziny filozofii fikcji

- ma gruntowną znajomość metod badawczych i strategii argumentacyjnych używanych w filozofii języka

Nabyte umiejętności:

Student potrafi samodzielnie interpretować teksty filozoficzne, formułować argumenty na rzecz określonych tez, analizować i krytycznie oceniać argumenty filozoficzne, wykorzystywać wiedzę filozoficzną w analizie krytycznej. W szczególności:

- wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł tradycyjnych i elektronicznych - czyta i interpretuje tekst z dziedziny filozofii fikcji

- słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów z zakresu filozofii fikcji

- poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną

- analizuje argumenty z zakresu filozofii fikcji, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia

- wykrywa zależności między różnymi twierdzeniami i stanowiskami filozoficznymi

- dobiera strategie argumentacyjne, konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę̨.

Nabyte kompetencje społeczne:

Student:

- zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

- jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

- efektywnie organizuje własną pracę i krytycznie ocenia stopień jej zaawansowania

- potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role (referenta, dyskutanta).

Warunkiem koniecznym zaliczenia seminarium jest aktywna obecność, systematyczna lektura i znajomość omawianych tekstów, a także wygłoszenie przynajmniej jednego referatu oraz przedstawienie jego pisemnej wersji. Osoba referująca tekst powinna nie tylko adekwatnie go przedstawić, ale przygotować również pytania problemowe do dyskusji – docenione zostanie samodzielne wyszukanie i przywoływanie prac krytycznych wobec referowanego tekstu. Ocena wystawiona na podstawie wygłoszenia referatu i jego pisemnej wersji (waga 50%) i aktywności (50%).

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 1