Logika

obowiązkowe

Przedmiot realizowany będzie w 50% w formie e-nauczania, a w 50% w sali dydaktycznej. Materiał podzielony jest na 7 modułów. Każdy moduł ma następującą strukturę: najpierw słuchacze otrzymają drogą internetową odpowiednią partię materiału. Jest tam wprowadzenie i wyjaśnienie, jak wykonywać ćwiczenia, jest seria łatwych zadań, przeznaczonych do samodzielnego wykonania, oraz trudniejsze zadania, przeznaczone do wspólnej pracy w sali dydaktycznej. Następnie w wyznaczonym terminie słuchacze powinni odesłać wykonane ćwiczenia, przeznaczone do pracy samodzielnej, oraz w razie potrzeby zgłosić pytania, wątpliwości i problemy, dotyczące spraw trudniejszych. Potem dopiero odbywają się związane z danym modułem zajęcia w IS. Na zajęciach w sali omówione będą zgłoszone przez słuchaczy problemy, w razie potrzeby sposób wykonania ćwiczeń samodzielnych oraz rozwiązywane będą zadania trudniejsze. Może być także przedstawiony obszerniejszy komentarz do treści rozesłanych internetowo. Każde zajęcia w sali trwać będą 96 min. Odbywać się będą co 2 tygodnie. Oprócz materiału kolejnych modułów słuchacze będą otrzymywać przez internet ocenę wykonanych ćwiczeń oraz ogłoszenia z forum aktualności.

w sali

Moduł 1. Błędy logiczne w wypowiedziach.

Moduł 2. Wnioskowania. Język rachunku zdań.

Moduł 3. Dedukcja i wewnętrzna sprzeczność.

Moduł 4. Nazwy. Rachunek nazw.

Moduł 5. Relacje logiczne zdań. Modalności. Przeczenia.

Moduł 6. Błędy we wnioskowaniach. Entymematy.

Moduł 7. Definicje. Pytania. Spory.

Moduł 1. Błędy logiczne w wypowiedziach. Warunki logicznej poprawności wypowiedzi. Powody braku sensu, wieloznaczności i innoznaczności wypowiedzi. Analiza przykładów dydaktycznych i przykładów z życia publicznego. Usterki na pograniczu błędu logicznego.

Moduł 2. Wnioskowania. Język rachunku zdań. Wnioskowania zawodne i niezawodne, racjonalne i nieracjonalne. Zawodność intuicyjnej oceny wnioskowań. Wpływ treści wnioskowań na rozstrzygnięcia intuicyjne. Rachunek zdań. Zapisywanie schematów zdań. Tabela zerojedynkowa. Interpretacja funktorów.

Moduł 3. Dedukcja i wewnętrzna sprzeczność. Pojęcie tautologii, kontrtautologii, wynikania logicznego, wnioskowania dedukcyjnego i wewnętrznie sprzecznego układu zdań. Badanie tautologiczności i kontrtautologiczności fromuł za pomocą pełnej i skróconej metody zerojedynkowej. Zapisywanie schematów wnioskowań i układów zdań.

Moduł 4. Nazwy. Rachunek nazw. Pojęcie desygnatu, zakresu i treści nazwy. Podziały nazw na: 1. proste i złożone; 2. zbiorowe i niezbiorowe; 3. generalne i indywidualne; 4. ogólne, jednostkowe i puste; 5. konkretne i abstrakcyjne. Nazwy nieostre. Stosunki zakresowe i treściowe nazw. Związki między zakresem a treścią. Rachunek nazw. Ocena dedukcyjności wnioskowań metodą graficzną.

Moduł 5. Relacje logiczne zdań. Modalności. Przeczenia. Wyciąganie wniosków w rachunku nazw. Relacje logiczne między zdaniami, obok wynikania logicznego: sprzeczność, równoważność, wykluczanie, dopełnianie, niezależność. Odróżnianie sprzeczności od wykluczania. Poprawne i niepoprawne przeczenie. Prawa przeczeń. Kwadrat logiczny. Kwadrat modalny.

Moduł 6. Błędy we wnioskowaniach. Entymematy. Błąd materialny, błąd formalny i jego szczególne przypadki (subiektywnie pewne wnioskowanie z następstwa o racji i subiektywnie pewne wnioskowanie z niezajścia racji o niezajściu następstwa), ekwiwokacja, nienależyte uzasadnienie przesłanek i szczególne przypadki tego błędu (bezpośrednie i pośrednie błędne koło), stracenie wątku. Pojęcie wnioskowania entymematycznego. Ujawnianie przemilczanych przesłanek. Osłabianie konkluzji dla zapewnienia wnioskowaniu dedukcyjnego charakteru. Osłabianie przesłanek, jeśli zostały z paradoksalnym rezultatem wzmocnione ponad intencję wnioskującego.

Moduł 7. Definicje. Pytania. Spory. Definicje wyraźne i kontekstowe. Definicja klasyczna. Warunki poprawności definicji. Błędy w definicjach: nieadekwatność i różne jej przypadki, oparcie definicji na cechach nieistotnych, użycie w członie definiującym słów niezrozumiałych dla odbiorcy i szczególne przypadki tego błędu (bezpośrednie i pośrednie błędne koło); próby wyraźnego definiowania słów wymagających definicji kontekstowej. Rodzaje pytań. Założenia pytań. Odpowiedzi całkowite i częściowe. Błędy logiczne w pytaniach, zwłaszcza ankietowych. Nieporozumienia, spowodowane wadliwymi pytaniami. Rodzaje sporów: o prawdę i o rację; o fakty, o interpretacje i o wartości. Sposoby argumentowania w różnych rodzajach sporów.

Z. Ziembiński, Logika praktyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000; B. Stanosz, Wprowadzenie do logiki formalnej. Podręcznik dla humanistów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998; B. Stanosz, Ćwiczenia z logiki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004; T. Hołówka, Kultura logiczna w przykładach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005; A. Schopenhauer, Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, Oficyna Wydawnicza Alma- Press, Warszawa 1993. Podane są tu przykładowe lata wydań; nie muszą być koniecznie te.

ZNA I ROZUMIE

K_W02 pojęcia z zakresu dyscyplin pokrewnych (ekonomia, filozofia i historia) w stopniu umożliwiającym opis i analizę procesów społecznych

POTRAFI

K_U05 uczestniczyć w debacie, argumentując stawiane tezy i dzielić się posiadaną wiedzą w odwołaniu do literatury naukowej z zakresu socjologii i dyscyplin pokrewnych

Podstawą do zaliczenia będą obecności na zajęciach (można mieć jedną nieobecność), wykonane i odesłane w terminie ćwiczenia (można ich nie odesłać raz; trzeba uzyskać co najmniej 50% ogólnej sumy punktów dla wszystkich modułów łącznie), praca na wspólnych zajęciach oraz wyniki kartkówek.