Kultura audiowizualna i performatywna w Europie Środkowo-Wschodniej

obowiązkowe

w sali

Przedmiot ma na celu zapoznanie z wyborem wydarzeń, dzieł, twórców z Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście sztuk audiowizualnych (kino) oraz performatywnych (rytuał, teatr, performance, taniec, etc.). Prezentowane i omawiane spektakle mają charakter odrębnych zjawisk uwarunkowanych kulturą Europy Środkowo-Wschodniej a także wpisują się w historię kultury w rozumieniu najszerszym jako jeden z jej ważnych elementów (np. antropologiczne rozumienie widowiska i rytuału, itd.).

Przedmiotem rozważań na zajęciach będą zagadnienia związane z kinem z Europy Środkowo-Wschodniej rozumianej bardzo szeroko (m.in. Niemcy, Austria, Polska, Czechy, Rosja, Ukraina). Zajęcia mają w zamierzeniu przybliżyć studentom najważniejsze zjawiska filmowe poszczególnych krajów (punktowy wybór). W ramach zajęć omówione zostaną: wybrane najważniejsze dzieła filmowe (lub szerzej, filmowe zjawiska) reprezentujące kraje Europy Środkowo-Wschodniej z uwzględnieniem ich kontekstu kulturowego, kultury ikonicznej i nierzadko w perspektywie porównawczej. Drugą część zajęć stanowić będzie wybór zjawisk definiowanych poprzez koncepcje i teorie widowiska teatralnego (wybór z: teatr w teatrze, teatr w filmie, teatr dźwiękowy, karnawał, rytuał i dramat społeczny), performance (Marina Abramović, i in.) i inne (wybór) np. taniec i jego konteksty (antropologiczne rozumienie tańca – bal i współczesne zjawiska artystyczne, jak np. Pina Bausch), muzyka (widowisko muzyczne – koncert).

1. Wprowadzenie do zajęć – przedstawienie treści programu zajęć (przegląd sztuk wizualnych – przykłady / kino oraz performance – wybrane przykłady). Definicje i nakreślenie zakresu znaczeniowego pojęcia performance oraz propozycje filmowe. Praca na zajęciach, propozycja lektury.

Część I

2. Sztuki audiowizualne: Niemcy II: tradycja Nowego Kina Niemieckiego (klasycznie; m.in. Wim Wenders, Werner Herzog, Rainer Werner Fassbinder). Lektura: Krystyna Demokowicz-Dobrzańska, Czyim gniewem jest gniew Aguirre?, w: Kino niemieckie w dialogu pokoleń i kultur, red. Andrzej Gwóźdź, Rabid, Kraków 2004, s. 209-221.

3. Współczesne kino niemieckie (wybór zagadnień i nurtów – m.in. Szkoła Berlińska; najnowsze propozycje – seriale). Fragmenty.

4. Kino austriackie – Michael Haneke, Ulrich Seidl (wybór).

5. Radziecka Szkoła Montażowa (wybór zagadnień i wprowadzenie). Człowiek z kamerą (fragmenty filmowe) i ich omówienie.

6. Wielcy autorzy kina rosyjskiego. Przeszłość i współczesność (wybór). Fragmenty filmowe (wybór, Andriej Tarkowski, Andriej Zwiagincew, Nikita Michałkow).

7. Czechosłowacka Nowa Fala (wybór zagadnień). Fragmenty. Pociągi pod specjalnym nadzorem, reż. Jiří Menzel (1966).

8. Czeskie kino po 1989 r. (wybór): Petr Zelenka, Jan Hřebejk, Vít Klusák.

9. Trylogia środkowo-europejska Istvána Szabó: Mefisto (1981), Pułkownik Redl (1984), Hanussen (1988).

10. Kino ukraińskie: przeszłość i współczesność (Ołeksandr Dowżenko, Sarkis Paradżanian, Myrosław Słaboszpycki – fragmenty) / Kino rumuńskie (zjawisko tzw. nowego kina z Rumunii); wybór: Corneliu Porumboiu (12:08 na wschód od Bukaresztu, Skarb).

11. Kino polskie – wobec transformacji – odcienie (wybór) / Kino polskie – nieoczywiste nowe kino polskie (wybór).

Część II

12. Świat teatru w filmie. Praca w grupach na podstawie filmu Krzysztofa Kieślowskiego "Personel". Wspólne omówienie filmu.

13. Rytuał i karnawał na ulicy – performance rewolucyjny. Richard Schechner, Przyszłość rytuału, przeł. Tomasz Kubikowski, Oficyna Wydawnicza Wolumen, Warszawa 2000, fragmenty – s. 51-96. Omówienie lektury i dyskusja o fragmencie lekturowym. Mur berliński i jego upadek jako symbol ulicznego spektaklu rewolucyjnego w Europie Środkowo-Wschodniej.

14. Performance jako gest, ciało i ruch jednego aktora. Granice performansu – Marina Abramović. Fragmenty filmowe Marina Ambramović. Artystka obecna (2012). Lektura: Antonin Artaud, Teatr okrucieństwa, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, opr. Grzegorz Godlewski, Leszek Kolankiewicz, Andrzej Mencwel, Mirosław Pęczak, wstęp i red. Andrzej Mencwel, WUW, Warszawa 1998, s. 527-530. Inni performerzy współcześni – wybór.

15. Tadeusz Kantor i Jerzy Grotowski. Dariusz Kosiński, Grotowski i performatyka – pierwsze przybliżenia, „Performer” 2012 nr 5 (jesień). (tekst dostępny online). Mirosław Kocur, Grotowski jako dzieło sztuki – revisited, tekst dostępny online.

Literatura do przygotowanie przez studentów wskazana przy każdym z zajęć (udostępniana studentom).

Lektury uzupełniające, dla chętnych:

Simon Frith, Rytuały sceniczne. O wartości muzyki popularnej, Wydawnictwo UJ, Kraków 2012.

Peter Hames, Czechosłowacka nowa fala, przeł. G. Świętochowska, Słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2011.

Performance, wybór tekstów G. Dziamski, H. Gajewski, J. Wojciechowski, Warszawa 1984.

Patrice Pavis, Słownik terminów teatralnych, przeł. S. Świontek, Wrocław 2002.

WIEDZA:

Student zna w stopniu zaawansowanym terminologię, twórców, nurty i dzieła z zakresu sztuk audiowizualnych i performatywnych w Europie Środkowo-Wschodniej

Student zna i rozumie w stopniu zaawansowanym wybrane wytwory i działania w ramach sztuk audiowizualnych i performatywnych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w przeszłości i współcześnie

Student zna i rozumie kontekst i sposób funkcjonowania działań performatywnych i audiowizualnych w specyficznej sytuacji krajów Europy Środkowo-Wschodniej

UMIEJĘTNOŚCI:

Student potrafi rozpoznawać, analizować dzieła oraz działania w ramach sztuk audiowizualnych i performatywnych z uwzględnieniem kontekstu krajów Europy Środkowo-Wschodniej

Student potrafi zabierać głos w dyskusji na tematy przedstawione na zajęciach i argumentować

Student potrafi posługiwać się terminologią z zakresu sztuk audiowizualnych i performatywnych (w ramach wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej)

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

Student jest gotów do formułowania własnego zdania, zabierania głosu w dyskusji o sztuce i gotów jest komunikować się z innymi, konfrontując swoją wiedzę z innymi podczas dyskusji, gotów jest do jej krytycznej oceny

1. Organizacja zajęć

Warunek dopuszczenia do dopuszczenia do egzaminu: obecność na zajęciach (zgodnie z Regulaminem Studiów na UW). Student ma prawo do 3 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu usprawiedliwienia decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu.

Jeśli liczba nieobecności przekroczy dopuszczalną, student powinien zwrócić się do wykładowcy z prośbą o wyznaczenie formy zaliczenia materiału z zajęć.

Nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach w wyznaczonym terminie powodują utratę I terminu zaliczenia. Student ma prawo zaliczyć nieobecności i podejść do egzaminu w terminie poprawkowym.

2. Metody oceniania

Przedmiot kończy się egzaminem i polega na odpowiedzi na sformułowane przez prowadzącego pytania, sprawdzające wiadomości przedstawiane w toku zajęć.

3. Kryteria oceniania

Na końcową ocenę składają się: wypowiedź (egzamin) (75%) oraz aktywność na zajęciach (25%) - (aktywność podnosi ocenę końcową). Aktywny udział w dyskusji oznacza merytoryczne uczestnictwo w dyskusji podczas co najmniej 50% zajęć.

4. Skala ocen:

0%-49% - 2

50%-60% - 3

61%-70% - 3+

71%-80% - 4

81%-90% - 4+

91%-100% - 5

Dodatkowa wiedza - 5+