Kultura przez pryzmat znaków i narracji

obowiązkowe

w sali

Wstępny kurs metodologii badań nad kulturą przeznaczony dla studentów II stopnia rozważających przygotowywanie pracy magisterskiej poświęconej kulturze współczesnej.

Największym mitem kultury, w której żyjemy, jest przekonanie, że obywa się ona bez mitów. Chętnie dostrzegamy dziwaczne wierzenia i rytuały ludzi żyjących przed wiekami lub w odległych krainach, samych siebie postrzegamy jednak zwykle jako racjonalnych.

Tymczasem współczesnych mitologii i rytuałów poszukiwać można w wielu sferach życia. Znaki i narracje organizujące naszą kulturę zajmujący się tą problematyką badacze wyczytują w hollywoodzkich superprodukcjach i niszowych obiegach teorii spiskowych, w wielkich widowiskach sportowych i zamkniętych wspólnotach fanowskich...

Zajęcia wprowadzają podstawowe narzędzia badawcze i teorie z zakresu badań nad znakami i narracjami. M.in. koncepcje Mircei Eliadego, Umberto Eco, Rolanda Barthesa czy Jeana Baudrillarda, które z pewnością przydadzą się w samodzielnej pracy badawczej nad kulturą współczesną.

Lista lektur ma charakter wstępnej propozycji. Szczegółowy plan na poszczególne zajęcia zostanie przygotowany po rozmowie z osobami uczestniczącymi w zajęciach.

1. Reaktualizacja Czasu Początku. Mit jako paradygmat

Mircea Eliade, Czas święty i mity

2. Majsterkowicze i inżynierowie. Mit jako bricolage

Claude Levi-Strauss, Wiedza konkretu, [w:] Myśl nieoswojona

3. Rzeczy dobre do myślenia. Narzędzia klasyfikacji społecznej

Claude Levi-Strauss, Logika klasyfikacji totemicznych, [w:] Myśl nieoswojona

4. Od bohaterów do celebrytów. Mit jako wzorzec osobowy

Stefan Czarnowski, Kult bohaterów i jego społeczne podłoże, przeł. A. Glinczanka, PWN, Warszawa 1956.

5. Wyprawa bohatera. Mit jako schemat narracyjny

Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy

6. Współczesne mitologie – podejście semiotyczne

Roland Barthes, Mitologie / Roland Barthes, Mit i znak (zwłaszcza Mit dzisiaj)

7. Mity wokół nas. Antropologia codzienności

Roch Sulima, Antropologia codzienności (zwłaszcza: Wstęp, Semantyka libacji alkoholowej, Supermarket. Przyczynek do retoryki konsumpcji)

8. Towary, marki, franczyzy. Mitologie kapitalizmu

Naomi Klein, No logo (rozdz. 1)

9. Propaganda

Michał Głowiński, Marcowe gadanie (przejrzeć wybrane hasła)

10. Narodowe mitologie

Benedict Anderson, Wspólnoty wyobrażone (rozdz. 1)

11. Partyzantka semiologiczna

Umberto Eco, Semiologia życia codziennego (także jako Podziemni bogowie) zwłaszcza rozdziały: Partyzantka semiologiczna i Multiplikacja środków przekazu

12. Fani-kłusownicy

Henry Jenkins, Textual Poachers: Television Fans and Participatory Culture, London 1992, rozdział. 1.

13. Sportowe mitologie

Roland Barthes, Tour de France jako epopeja, [w:] tegoż, Mitologie, przeł. Adam Dziadek, Warszawa 2000, s. 150.

Umberto Eco, Sportowa gadanina oraz Mundial i jego uroczystości [w:] tegoż, Podziemni bogowie, przeł. J. Ugniewska, P. Salwa, Warszawa 2007.

14. Miasto i jego mity

Michel de Certeau, Wynaleźć codzienność (fragm.)

WIEDZA

Osoba biorąca udział w proseminarium zna i rozumie:

- w stopniu pogłębionym teorie antropologiczne i semiotyczne mitu, znaku i narracji;

- w stopniu pogłębionym historyczny kontekst poznanych teorii;

UMIEJĘTNOŚCI

Osoba studiująca potrafi:

- zastosować poznane teorie do samodzielnej interpretacji zjawisk kultury;

- prowadzić analizę różnorodnych tekstów za pomocą narzędzi semiotyki;

- samodzielnie zgromadzić materiał źródłowy odpowiedni do wybranego zakresu pracy;

- skonstruować bibliografię tekstów teoretycznych odpowiednich dla wybranego tematu;

- pracować zespołowo nad rozwiązywaniem problemów metodą projektową

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Osoba studiująca:

- wykazuje postawę badawczej ciekawości i zrozumienia wobec różnorodnych zjawisk współczesności;

- współpracuje z innymi przy rozwiązywaniu problemów i rozwiązuje konflikty;

- organizuje samodzielną i zespołową pracę badawczą;

1.Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącej zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w ramach dyżuru prowadzącej. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%.

2. Ocena na zaliczenie zostanie wystawiona na podstawie aktywności na zajęciach w postaci zabierania głosu w dyskusji lub uczestniczenia w dyskusji w grupach (50%) oraz przygotowania roboczego konspektu planowanej pracy magisterskiej wraz z proponowaną bibliografią (50%).

3.Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: 6 ECTS (180h) - udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 60h (2 ECTS), przygotowanie zaliczenia 90h (3 ECTS);

4. Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstów a także generowania tekstu czy bibliografii.