Kult świętych na chrześcijańskim Zachodzie: początek i rozwój zjawiska (od IV do X wieku)

fakultatywne

Zajęcia mają na celu wspólne prześledzenie początków i rozwoju kultu świętych chrześcijańskich w pierwszym tysiącleciu naszej ery. Podstawą kursu będzie wspólna lektura różnorodnych tekstów źródłowych, przynależących do odmiennych gatunków literackich i powstałych od III do XI wieku. Uczestniczki i uczestnicy zajęć będą obserwować z jednej strony trwałość pewnych elementów kultury religijnej związanej z kultem świętych a z drugiej strony nowe zjawiska, które niejednokrotnie w znaczący sposób zmieniały jego charakter.

Kult świętych jako element religii chrześcijańskiej pojawił się stosunkowo późno. Zajęcia przybliżą słuchaczkom i słuchaczom różne teorie dotyczącego jego genezy. Uczestniczki i uczestnicy wspólnie z prowadzącym zbadają związki kultu świętych z różnymi innymi zjawiskami mogącymi mieć wpływ na jego narodziny, takimi jak cześć oddawana męczennikom, pielgrzymki do miejsc świętych, czy narodziny duchowości ascetycznej.

Dużo miejsca zostanie poświęcone kształtowaniu się lokalnych kultów i środków ich promocji. Studentki i studenci będą obserwować „fabrykację” świętych na przykładzie homiletyki i zbiorów cudów, a także zaszczepianie w nowych miejscach kultów o nieraz bardzo dalekiej proweniencji za pomocą translacji relikwii. Na przykładzie Arediusza z Limoges i Radegundy z Poitiers omówione zostaną jedne z pierwszych kolekcji relikwii, a relikwiarze Teuderyka z Agaune i świętej Fides z Conques pozwolą na analizę sposobu przechowywania relikwii i wykorzystywania ich w czynnościach kultowych, np. w procesjach.

Osobno zostaną prześledzone początki liturgii bezpośrednio powiązanej z kultem świętych a także ścisły związek pomiędzy rozwojem kultu świętych i ich relikwii a przemianami w duchowości eucharystycznej. Przedmiotem zainteresowania będzie także świętość kobiet oraz wykorzystanie kultu świętych w sytuacjach kryzysowych: upadku władzy centralnej i oczekiwaniu rychłego końca świata.

Po skończonym kursie jego uczestniczka bądź uczestnik będą potrafili wskazać główne hipotezy dotyczące narodzin kultu świętych i najważniejsze źródła o nim opowiadające. Studentki bądź studenci będą też w stanie wymienić kluczowe elementy rozwoju kultu świętych we wczesnym średniowieczu. Będą rozpoznawać różnorodne typy twórczości hagiograficznej, a także spostrzegać elementy narracji hagiograficznej w innego typu źródłach, nie tylko pisanych. Studenci będą też potrafili wskazać elementy rozwoju gatunku hagiograficznego i cechy charakterystyczne dla twórczości danej epoki. Posiądą też umiejętność identyfikacji i odpowiedniej interpretacji toposów literackich zawartych w utworach hagiograficznych. Zostaną też przygotowani do krytycznej analizy źródła historycznego pod kątem doboru właściwego kwestionariusza badawczego.