Bezpieczeństwo energetyczne i surowcowe

Zajęcia prowadzone sa w formie interaktywnych dyskusji, indywidualnych i grupowych zadań, które umożliwiają studentom nabywanie wiedzy i umiejętności analitycznych w obszarze bezpieczeństwa energetycznego i surowcowego. Celem jest przekazanie wiedzy z zakresu współczesnych problemów surowcowo-energetycznych, w tym konfliktów surowcowych i bezpieczeństwa energetycznego, funkcjonowania międzynarodowego rynku ropy, gazu i regionalnych rynków energetycznych; transformacji energetycznej i trendów popytowo-podażowych oraz technologicznych - z perspektywy historycznej i współczesnych trendów.

1. Wprowadzenie

2. Konflikty surowcowe. Koncepcje paradoksu obfitości i klątwy surowcowej.

Case studies: konflikty indonezyjskie, konflikt na Morzu Południowochińskim

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne a interwencje zbrojne Zachodu po zimnej wojnie, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, tom 51, zeszyt 3 (cz. teoretyczna)

E. Aspinall, The Construction of Grievance: Natural Resources and Identity in a Separatist Conflict, ”The Journal of Conflict Resolution” Vol. 51, Iss. 6, (Dec 2007), ss. 950-972.

P. le Billon, Resources and armed conflicts, w: P.le Billon, Fuelling War: Natural Resources and Armed Coflicts,Adelphi 2006.

Konflikty w Aceh, Papui Zachodniej, Morze Południowochińskie – raporty ICG (m.in. https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/indonesia/indonesia-resources-and-conflict-papua

https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/south-china-sea/south-china-sea-positions-and-facts

3. Bezpieczeństwo energetyczne i surowcowe – zagadnienia teoretyczne. Wymiar ekonomiczny, geostrategiczny, ekologiczny. Zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego. Indeksy bezpieczeństwa energetycznego. Indeksy bezpieczeństwa wodnego i żywnościowego.

K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja. Geopolityka i ekonomia surowców energetycznych”, Warszawa (Elipsa) 2012, ss. 21-36 lub R. Kuźniar (et. al.), „Bezpieczeństwo Międzynarodowe”, podręcznik akad., Scholar 2011, ss. 306-317

D. E. Nye, Consumption of Energy, The Oxford Handbook of the History of Consumption, 2012.

M.A. Brown, Y. Wang, B. Sovacool, A. L. D’Agostino, forty years of energy security trends: A comparative assessment of 22 industrialized countries, Energy Research & Social Science 2014.

Indeksy: internet

4. Analiza trendów globalnych – bilans energetyczny świata, trendy popytowo-podażowe (ropa, gaz, węgiel, energia nuklearna, OZE). Polityka importerów i zagadnienie transformacji energetycznej. Studium przypadku polityki importerów: niemiecka Energiewende

D. Yergin, Ensuring Energy Security, ”Foreign Affairs”, marzec/kwiecień 2006.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329

IEA, World Energy Outlook 2017, OECD/IEA 2017, Executive Summary (oraz wcześniejsze edycje)

5. Rynek ropy – historia; funkcjonowanie (giełdy ropy; gatunki; ceny; handel). Układ sił – rozkład udokumentowanych rezerw; produkcja; konsumpcja. Rola OPE. Studium przypadku: USA „rewolucja łupkowa”

K. Pronińska, Współczesne środowisko bezpieczeństwa energetycznego z 
perspektywy zmieniającego się układu sił na rynku ropy, w: „Tendencje i procesy rozwojowe współczesnych stosunków międzynarodowych. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 271-283;

Rozdziały dotyczące bezpieczeństwa energetycznego (cz. 1 ropa naftowa) z „Rocznik Strategiczny” edycje od 2014/15

IEA, World Energy Outlook 2017. OECD/IEA, Executive Summary (cz. dot. ropy).

www.opec.com

6. Globalne bezpieczeństwo dostaw ropy naftowej. Struktura eksportu i importu. Geopolityka tras transportu. Studium kryzysów naftowych – historyczne i współczesne przypadki zaburzeń dostaw (przyczyny, charakterystyka kryzysu, znaczenie dla globalnego rynku). NOCs vs. IOCs. Studia przypadku profile dostawców OPEC i spoza OPEC

(opracowania indywidualne)

B. Fattouh, How secure are Middle East oil supplies?, w: A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009.

L. el-Katiri, B. Fattouh, On Oil Embargos and the Myth of the Iranian Oil Weapon, Oxford Energy Comment, Feb. 2012.

A. Kerr, Energy Security, The RUSI Journal, 2008.

Kryzysy naftowe – internet; współczesne zaburzenia dostaw ropy np. K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie zaburzeń dostaw ropy i globalnej debaty klimatycznej, „Rocznik Strategiczny 2013/14”;

Profile państw eksporterów: np. www.eia.doe.gov; IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org; K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja”, Warszawa 2010 (części dot. sektora naftowego Rosji) ; o różnicach w reżimach naftowych: M. Nassem i S. Naseem World Petroleum Regimes, w: Talus, K.. Research Handbook on International Energy Law. : Edward Elgar Publishing, 2014

7. Rynek gazu – historia; funkcjonowanie (gazociągi vs. LNG; giełdy vs. KDT). Układ sił – rozkład udokumentowanych rezerw; produkcja; konsumpcja; główne szlaki transportowe - rynki regionalne vs. rynek globalny? Nowe technologie produkcji i transportu. Europejski rynek gazu. Struktura importu i eksportu, znaczenie państw tranzytowych (Ukraina, Turcja). Studium przypadku: projekty Korytarza Południowego Azja Centralna-UE.

D. Yergin, M. Stoppard, The Next Prize, ”Foreign Affairs”, listopad/grudzień 2003.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329; 2-13/2-14 ss. 161-163..

A.Honore, European Natural Gas Demand, Supply, Pricing, Oxford Univ. Press, 2010, ss. 12-32; 135-161

K. Barysch, Turkey’s role in European energy security, Centre for European Reform, Dec. 2007.

Studium przypadku Korytarz Południowy, np.: O. Sierra, A corridor through thorns: EU energy security and the Southern Energy Corridor, ”European Security”, 19:4, Dec. 2010, ss. 643-660 lub K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja, Warszawa 2010, s. 361-375; 391-395 lub „Rocznik Strategiczny 2010/11”, ss.277-282.

8. Studium rosyjskiej polityki energetycznej – stan i wyzwania rosyjskiego sektora paliwowo-energetycznego, charakterystyka instrumentów rosyjskiej dyplomacji naftowo-gazowej. Znaczenie kierunku europejskiego vs. rozwój kierunków azjatyckich.

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 181-196; 217-232; 391-325; 337-339;

Pipelines, politics and power. The Future of EU-Russia energy relations, Centre for European Reform, 2007, wybrane eseje (internet)

S. Pirani (red.), Russian and CIS gas markets and their impact on Europe, Oxford Univ. Press 2009 (cz. dot. Rosji)

K.Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie spadających cen ropy i wojny na Ukrainie, „Rocznik Strategiczny 2014/15”, ss. 144-153 (tu: sankcje nałożone na rosyjski sektor energetyczny)

9-10. Polityka energetyczna Unii Europejskiej – liberalizacja rynku energii i gazu, bezpieczeństwo dostaw, zrównoważony rozwój. Diagnoza bezpieczeństwa energetycznego UE. Koncepcja Unii Energetycznej. Studium przypadku: Gazprom vs. KE

R. Youngs, A new geopolitics of EU energy security, 23 Sept. 2014, http://carnegieeurope.eu/publications/?fa=56705

Evolution of EU Energy Policy w: Ali Tekin Paul, A. Williams, Geo-Politics of the Euro-Asia Nexus, Palgrave Macmillan, 2010, ss. 13-63

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 232-273; K. Pronińska Polityka energetyczna UE w warunkach zmiany modelu integracji europejskiej, w: T. Grosse (red.), Polityki europejskie w dobie kryzysu , Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 197-226; rozdział dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” edycja 2014/15 ss. 153-158 i edycja 2015/16 (cz. dot. Unii Energetycznej)

A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009, ss. 349-355.

Link: https://ec.europa.eu/energy/; w tym http://ec.europa.eu/priorities/energy-union-and-climate_en;

11. Bezpieczeństwo energetyczne Polski i państw Europy Środkowej i Środkowo-Wschodniej.

K. Pronińska, Wpływ współpracy energetycznej krajów Europy Środkowej na regionalne bezpieczeństwo energetyczne i politykę energetyczną UE, wyd. Centrum Europejskie Natolin, “Zeszyty CEN” nr 51, Warszawa 2013 (http://www.natolin.edu.pl/pdf/zeszyty/Natolin_Zeszty_51.pdf)

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego Polski w „Rocznik Strategiczny”, m.in. „Rocznik Strategiczny 2012/13”, ss. 329-334

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. (http://www.mg.gov.pl/files/upload/8134/Polityka%20energetyczna%20ost.pdf)

12. Bezpieczeństwo energetyczne i surowcowe w Azji. Geopolityka tras transportu ropy i gazu do Azji Wschodniej. Porównanie strategii bezpieczeństwa energetycznego ChRL i Japonii.

M.S. Dinu, New Strategy: Heartland or Energoland?, “Strategic Impact”, no 1/2011.

Studia przypadku np.: A.Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press. 2009; www.eia.doe.gov, IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org.

Materiał do analizy danych statystycznych na każde zajęcia: BP Statistical Review 2019 (internet)

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne a interwencje zbrojne Zachodu po zimnej wojnie, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, tom 51, zeszyt 3 (cz. teoretyczna)

E. Aspinall, The Construction of Grievance: Natural Resources and Identity in a Separatist Conflict, ”The Journal of Conflict Resolution” Vol. 51, Iss. 6, (Dec 2007), ss. 950-972.

P. le Billon, Resources and armed conflicts, w: P.le Billon, Fuelling War: Natural Resources and Armed Coflicts,Adelphi 2006.

Konflikty w Aceh, Papui Zachodniej, Morze Południowochińskie – raporty ICG (m.in. https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/indonesia/indonesia-resources-and-conflict-papua

https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/south-china-sea/south-china-sea-positions-and-facts

K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja. Geopolityka i ekonomia surowców energetycznych”, Warszawa (Elipsa) 2012, ss. 21-36 lub R. Kuźniar (et. al.), „Bezpieczeństwo Międzynarodowe”, podręcznik akad., Scholar 2011, ss. 306-317

D. E. Nye, Consumption of Energy, The Oxford Handbook of the History of Consumption, 2012.

M.A. Brown, Y. Wang, B. Sovacool, A. L. D’Agostino, forty years of energy security trends: A comparative assessment of 22 industrialized countries, Energy Research & Social Science 2014.

Indeksy: internet

D. Yergin, Ensuring Energy Security, ”Foreign Affairs”, marzec/kwiecień 2006.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329

IEA, World Energy Outlook 2017, OECD/IEA 2017, Executive Summary (oraz wcześniejsze edycje)

K. Pronińska, Współczesne środowisko bezpieczeństwa energetycznego z 
perspektywy zmieniającego się układu sił na rynku ropy, w: „Tendencje i procesy rozwojowe współczesnych stosunków międzynarodowych. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 271-283;

Rozdziały dotyczące bezpieczeństwa energetycznego (cz. 1 ropa naftowa) z „Rocznik Strategiczny” edycje od 2014/15

IEA, World Energy Outlook 2017. OECD/IEA, Executive Summary (cz. dot. ropy).

www.opec.com

B. Fattouh, How secure are Middle East oil supplies?, w: A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009.

L. el-Katiri, B. Fattouh, On Oil Embargos and the Myth of the Iranian Oil Weapon, Oxford Energy Comment, Feb. 2012.

A. Kerr, Energy Security, The RUSI Journal, 2008.

Kryzysy naftowe – internet; współczesne zaburzenia dostaw ropy np. K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie zaburzeń dostaw ropy i globalnej debaty klimatycznej, „Rocznik Strategiczny 2013/14”;

Profile państw eksporterów: np. www.eia.doe.gov; IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org; K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja”, Warszawa 2010 (części dot. sektora naftowego Rosji) ; o różnicach w reżimach naftowych: M. Nassem i S. Naseem World Petroleum Regimes, w: Talus, K.. Research Handbook on International Energy Law. : Edward Elgar Publishing, 2014

D. Yergin, M. Stoppard, The Next Prize, ”Foreign Affairs”, listopad/grudzień 2003.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329; 2-13/2-14 ss. 161-163..

A.Honore, European Natural Gas Demand, Supply, Pricing, Oxford Univ. Press, 2010, ss. 12-32; 135-161

K. Barysch, Turkey’s role in European energy security, Centre for European Reform, Dec. 2007.

Studium przypadku Korytarz Południowy, np.: O. Sierra, A corridor through thorns: EU energy security and the Southern Energy Corridor, ”European Security”, 19:4, Dec. 2010, ss. 643-660 lub K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja, Warszawa 2010, s. 361-375; 391-395 lub „Rocznik Strategiczny 2010/11”, ss.277-282.

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 181-196; 217-232; 391-325; 337-339;

Pipelines, politics and power. The Future of EU-Russia energy relations, Centre for European Reform, 2007, wybrane eseje (internet)

S. Pirani (red.), Russian and CIS gas markets and their impact on Europe, Oxford Univ. Press 2009 (cz. dot. Rosji)

K.Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie spadających cen ropy i wojny na Ukrainie, „Rocznik Strategiczny 2014/15”, ss. 144-153 (tu: sankcje nałożone na rosyjski sektor energetyczny)

R. Youngs, A new geopolitics of EU energy security, 23 Sept. 2014, http://carnegieeurope.eu/publications/?fa=56705

Evolution of EU Energy Policy w: Ali Tekin Paul, A. Williams, Geo-Politics of the Euro-Asia Nexus, Palgrave Macmillan, 2010, ss. 13-63

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 232-273; K. Pronińska Polityka energetyczna UE w warunkach zmiany modelu integracji europejskiej, w: T. Grosse (red.), Polityki europejskie w dobie kryzysu , Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 197-226; rozdział dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” edycja 2014/15 ss. 153-158 i edycja 2015/16 (cz. dot. Unii Energetycznej)

A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009, ss. 349-355.

Link: https://ec.europa.eu/energy/; w tym http://ec.europa.eu/priorities/energy-union-and-climate_en;

K. Pronińska, Wpływ współpracy energetycznej krajów Europy Środkowej na regionalne bezpieczeństwo energetyczne i politykę energetyczną UE, wyd. Centrum Europejskie Natolin, “Zeszyty CEN” nr 51, Warszawa 2013 (http://www.natolin.edu.pl/pdf/zeszyty/Natolin_Zeszty_51.pdf)

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego Polski w „Rocznik Strategiczny”, m.in. „Rocznik Strategiczny 2012/13”, ss. 329-334

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. (http://www.mg.gov.pl/files/upload/8134/Polityka%20energetyczna%20ost.pdf)

M.S. Dinu, New Strategy: Heartland or Energoland?, “Strategic Impact”, no 1/2011.

Studia przypadku np.: A.Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press. 2009; www.eia.doe.gov, IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org.

-

Zajęcia prowadzone sa w formie interaktywnych dyskusji, indywidualnych i grupowych zadań, które umożliwiają studentom nabywanie wiedzy i umiejętności analitycznych w obszarze bezpieczeństwa energetycznego i surowcowego. Celem jest przekazanie wiedzy z zakresu współczesnych problemów surowcowo-energetycznych, w tym konfliktów surowcowych i bezpieczeństwa energetycznego, funkcjonowania międzynarodowego rynku ropy, gazu i regionalnych rynków energetycznych; transformacji energetycznej i trendów popytowo-podażowych oraz technologicznych - z perspektywy historycznej i współczesnych trendów.

1. Wprowadzenie

2. Konflikty surowcowe. Koncepcje paradoksu obfitości i klątwy surowcowej.

Case studies: konflikty indonezyjskie, konflikt na Morzu Południowochińskim

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne a interwencje zbrojne Zachodu po zimnej wojnie, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, tom 51, zeszyt 3 (cz. teoretyczna)

E. Aspinall, The Construction of Grievance: Natural Resources and Identity in a Separatist Conflict, ”The Journal of Conflict Resolution” Vol. 51, Iss. 6, (Dec 2007), ss. 950-972.

P. le Billon, Resources and armed conflicts, w: P.le Billon, Fuelling War: Natural Resources and Armed Coflicts,Adelphi 2006.

Konflikty w Aceh, Papui Zachodniej, Morze Południowochińskie – raporty ICG (m.in. https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/indonesia/indonesia-resources-and-conflict-papua

https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/south-china-sea/south-china-sea-positions-and-facts

3. Bezpieczeństwo energetyczne i surowcowe – zagadnienia teoretyczne. Wymiar ekonomiczny, geostrategiczny, ekologiczny. Zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego. Indeksy bezpieczeństwa energetycznego. Indeksy bezpieczeństwa wodnego i żywnościowego.

K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja. Geopolityka i ekonomia surowców energetycznych”, Warszawa (Elipsa) 2012, ss. 21-36 lub R. Kuźniar (et. al.), „Bezpieczeństwo Międzynarodowe”, podręcznik akad., Scholar 2011, ss. 306-317

D. E. Nye, Consumption of Energy, The Oxford Handbook of the History of Consumption, 2012.

M.A. Brown, Y. Wang, B. Sovacool, A. L. D’Agostino, forty years of energy security trends: A comparative assessment of 22 industrialized countries, Energy Research & Social Science 2014.

Indeksy: internet

4. Analiza trendów globalnych – bilans energetyczny świata, trendy popytowo-podażowe (ropa, gaz, węgiel, energia nuklearna, OZE). Polityka importerów i zagadnienie transformacji energetycznej. Studium przypadku polityki importerów: niemiecka Energiewende

D. Yergin, Ensuring Energy Security, ”Foreign Affairs”, marzec/kwiecień 2006.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329

IEA, World Energy Outlook 2017, OECD/IEA 2017, Executive Summary (oraz wcześniejsze edycje)

5. Rynek ropy – historia; funkcjonowanie (giełdy ropy; gatunki; ceny; handel). Układ sił – rozkład udokumentowanych rezerw; produkcja; konsumpcja. Rola OPE. Studium przypadku: USA „rewolucja łupkowa”

K. Pronińska, Współczesne środowisko bezpieczeństwa energetycznego z 
perspektywy zmieniającego się układu sił na rynku ropy, w: „Tendencje i procesy rozwojowe współczesnych stosunków międzynarodowych. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 271-283;

Rozdziały dotyczące bezpieczeństwa energetycznego (cz. 1 ropa naftowa) z „Rocznik Strategiczny” edycje od 2014/15

IEA, World Energy Outlook 2017. OECD/IEA, Executive Summary (cz. dot. ropy).

www.opec.com

6. Globalne bezpieczeństwo dostaw ropy naftowej. Struktura eksportu i importu. Geopolityka tras transportu. Studium kryzysów naftowych – historyczne i współczesne przypadki zaburzeń dostaw (przyczyny, charakterystyka kryzysu, znaczenie dla globalnego rynku). NOCs vs. IOCs. Studia przypadku profile dostawców OPEC i spoza OPEC

(opracowania indywidualne)

B. Fattouh, How secure are Middle East oil supplies?, w: A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009.

L. el-Katiri, B. Fattouh, On Oil Embargos and the Myth of the Iranian Oil Weapon, Oxford Energy Comment, Feb. 2012.

A. Kerr, Energy Security, The RUSI Journal, 2008.

Kryzysy naftowe – internet; współczesne zaburzenia dostaw ropy np. K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie zaburzeń dostaw ropy i globalnej debaty klimatycznej, „Rocznik Strategiczny 2013/14”;

Profile państw eksporterów: np. www.eia.doe.gov; IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org; K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja”, Warszawa 2010 (części dot. sektora naftowego Rosji) ; o różnicach w reżimach naftowych: M. Nassem i S. Naseem World Petroleum Regimes, w: Talus, K.. Research Handbook on International Energy Law. : Edward Elgar Publishing, 2014

7. Rynek gazu – historia; funkcjonowanie (gazociągi vs. LNG; giełdy vs. KDT). Układ sił – rozkład udokumentowanych rezerw; produkcja; konsumpcja; główne szlaki transportowe - rynki regionalne vs. rynek globalny? Nowe technologie produkcji i transportu. Europejski rynek gazu. Struktura importu i eksportu, znaczenie państw tranzytowych (Ukraina, Turcja). Studium przypadku: projekty Korytarza Południowego Azja Centralna-UE.

D. Yergin, M. Stoppard, The Next Prize, ”Foreign Affairs”, listopad/grudzień 2003.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329; 2-13/2-14 ss. 161-163..

A.Honore, European Natural Gas Demand, Supply, Pricing, Oxford Univ. Press, 2010, ss. 12-32; 135-161

K. Barysch, Turkey’s role in European energy security, Centre for European Reform, Dec. 2007.

Studium przypadku Korytarz Południowy, np.: O. Sierra, A corridor through thorns: EU energy security and the Southern Energy Corridor, ”European Security”, 19:4, Dec. 2010, ss. 643-660 lub K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja, Warszawa 2010, s. 361-375; 391-395 lub „Rocznik Strategiczny 2010/11”, ss.277-282.

8. Studium rosyjskiej polityki energetycznej – stan i wyzwania rosyjskiego sektora paliwowo-energetycznego, charakterystyka instrumentów rosyjskiej dyplomacji naftowo-gazowej. Znaczenie kierunku europejskiego vs. rozwój kierunków azjatyckich.

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 181-196; 217-232; 391-325; 337-339;

Pipelines, politics and power. The Future of EU-Russia energy relations, Centre for European Reform, 2007, wybrane eseje (internet)

S. Pirani (red.), Russian and CIS gas markets and their impact on Europe, Oxford Univ. Press 2009 (cz. dot. Rosji)

K.Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie spadających cen ropy i wojny na Ukrainie, „Rocznik Strategiczny 2014/15”, ss. 144-153 (tu: sankcje nałożone na rosyjski sektor energetyczny)

9-10. Polityka energetyczna Unii Europejskiej – liberalizacja rynku energii i gazu, bezpieczeństwo dostaw, zrównoważony rozwój. Diagnoza bezpieczeństwa energetycznego UE. Koncepcja Unii Energetycznej. Studium przypadku: Gazprom vs. KE

R. Youngs, A new geopolitics of EU energy security, 23 Sept. 2014, http://carnegieeurope.eu/publications/?fa=56705

Evolution of EU Energy Policy w: Ali Tekin Paul, A. Williams, Geo-Politics of the Euro-Asia Nexus, Palgrave Macmillan, 2010, ss. 13-63

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 232-273; K. Pronińska Polityka energetyczna UE w warunkach zmiany modelu integracji europejskiej, w: T. Grosse (red.), Polityki europejskie w dobie kryzysu , Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 197-226; rozdział dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” edycja 2014/15 ss. 153-158 i edycja 2015/16 (cz. dot. Unii Energetycznej)

A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009, ss. 349-355.

Link: https://ec.europa.eu/energy/; w tym http://ec.europa.eu/priorities/energy-union-and-climate_en;

11. Bezpieczeństwo energetyczne Polski i państw Europy Środkowej i Środkowo-Wschodniej.

K. Pronińska, Wpływ współpracy energetycznej krajów Europy Środkowej na regionalne bezpieczeństwo energetyczne i politykę energetyczną UE, wyd. Centrum Europejskie Natolin, “Zeszyty CEN” nr 51, Warszawa 2013 (http://www.natolin.edu.pl/pdf/zeszyty/Natolin_Zeszty_51.pdf)

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego Polski w „Rocznik Strategiczny”, m.in. „Rocznik Strategiczny 2012/13”, ss. 329-334

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. (http://www.mg.gov.pl/files/upload/8134/Polityka%20energetyczna%20ost.pdf)

12. Bezpieczeństwo energetyczne i surowcowe w Azji. Geopolityka tras transportu ropy i gazu do Azji Wschodniej. Porównanie strategii bezpieczeństwa energetycznego ChRL i Japonii.

M.S. Dinu, New Strategy: Heartland or Energoland?, “Strategic Impact”, no 1/2011.

Studia przypadku np.: A.Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press. 2009; www.eia.doe.gov, IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org.

Materiał do analizy danych statystycznych na każde zajęcia: BP Statistical Review 2019 (internet)

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne a interwencje zbrojne Zachodu po zimnej wojnie, „Stosunki Międzynarodowe-International Relations”, tom 51, zeszyt 3 (cz. teoretyczna)

E. Aspinall, The Construction of Grievance: Natural Resources and Identity in a Separatist Conflict, ”The Journal of Conflict Resolution” Vol. 51, Iss. 6, (Dec 2007), ss. 950-972.

P. le Billon, Resources and armed conflicts, w: P.le Billon, Fuelling War: Natural Resources and Armed Coflicts,Adelphi 2006.

Konflikty w Aceh, Papui Zachodniej, Morze Południowochińskie – raporty ICG (m.in. https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/indonesia/indonesia-resources-and-conflict-papua

https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/south-china-sea/south-china-sea-positions-and-facts

K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja. Geopolityka i ekonomia surowców energetycznych”, Warszawa (Elipsa) 2012, ss. 21-36 lub R. Kuźniar (et. al.), „Bezpieczeństwo Międzynarodowe”, podręcznik akad., Scholar 2011, ss. 306-317

D. E. Nye, Consumption of Energy, The Oxford Handbook of the History of Consumption, 2012.

M.A. Brown, Y. Wang, B. Sovacool, A. L. D’Agostino, forty years of energy security trends: A comparative assessment of 22 industrialized countries, Energy Research & Social Science 2014.

Indeksy: internet

D. Yergin, Ensuring Energy Security, ”Foreign Affairs”, marzec/kwiecień 2006.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329

IEA, World Energy Outlook 2017, OECD/IEA 2017, Executive Summary (oraz wcześniejsze edycje)

K. Pronińska, Współczesne środowisko bezpieczeństwa energetycznego z 
perspektywy zmieniającego się układu sił na rynku ropy, w: „Tendencje i procesy rozwojowe współczesnych stosunków międzynarodowych. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 271-283;

Rozdziały dotyczące bezpieczeństwa energetycznego (cz. 1 ropa naftowa) z „Rocznik Strategiczny” edycje od 2014/15

IEA, World Energy Outlook 2017. OECD/IEA, Executive Summary (cz. dot. ropy).

www.opec.com

B. Fattouh, How secure are Middle East oil supplies?, w: A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009.

L. el-Katiri, B. Fattouh, On Oil Embargos and the Myth of the Iranian Oil Weapon, Oxford Energy Comment, Feb. 2012.

A. Kerr, Energy Security, The RUSI Journal, 2008.

Kryzysy naftowe – internet; współczesne zaburzenia dostaw ropy np. K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie zaburzeń dostaw ropy i globalnej debaty klimatycznej, „Rocznik Strategiczny 2013/14”;

Profile państw eksporterów: np. www.eia.doe.gov; IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org; K. Pronińska, „Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja”, Warszawa 2010 (części dot. sektora naftowego Rosji) ; o różnicach w reżimach naftowych: M. Nassem i S. Naseem World Petroleum Regimes, w: Talus, K.. Research Handbook on International Energy Law. : Edward Elgar Publishing, 2014

D. Yergin, M. Stoppard, The Next Prize, ”Foreign Affairs”, listopad/grudzień 2003.

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” – edycje: 2010/2011 ss.261-268; 2012/13 ss. 323-329; 2-13/2-14 ss. 161-163..

A.Honore, European Natural Gas Demand, Supply, Pricing, Oxford Univ. Press, 2010, ss. 12-32; 135-161

K. Barysch, Turkey’s role in European energy security, Centre for European Reform, Dec. 2007.

Studium przypadku Korytarz Południowy, np.: O. Sierra, A corridor through thorns: EU energy security and the Southern Energy Corridor, ”European Security”, 19:4, Dec. 2010, ss. 643-660 lub K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja, Warszawa 2010, s. 361-375; 391-395 lub „Rocznik Strategiczny 2010/11”, ss.277-282.

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 181-196; 217-232; 391-325; 337-339;

Pipelines, politics and power. The Future of EU-Russia energy relations, Centre for European Reform, 2007, wybrane eseje (internet)

S. Pirani (red.), Russian and CIS gas markets and their impact on Europe, Oxford Univ. Press 2009 (cz. dot. Rosji)

K.Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w dobie spadających cen ropy i wojny na Ukrainie, „Rocznik Strategiczny 2014/15”, ss. 144-153 (tu: sankcje nałożone na rosyjski sektor energetyczny)

R. Youngs, A new geopolitics of EU energy security, 23 Sept. 2014, http://carnegieeurope.eu/publications/?fa=56705

Evolution of EU Energy Policy w: Ali Tekin Paul, A. Williams, Geo-Politics of the Euro-Asia Nexus, Palgrave Macmillan, 2010, ss. 13-63

K. Pronińska, Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE-Rosja…, ss. 232-273; K. Pronińska Polityka energetyczna UE w warunkach zmiany modelu integracji europejskiej, w: T. Grosse (red.), Polityki europejskie w dobie kryzysu , Wydawnictwo Naukowe Scholar, ss. 197-226; rozdział dot. bezpieczeństwa energetycznego w „Rocznik Strategiczny” edycja 2014/15 ss. 153-158 i edycja 2015/16 (cz. dot. Unii Energetycznej)

A. Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press., 2009, ss. 349-355.

Link: https://ec.europa.eu/energy/; w tym http://ec.europa.eu/priorities/energy-union-and-climate_en;

K. Pronińska, Wpływ współpracy energetycznej krajów Europy Środkowej na regionalne bezpieczeństwo energetyczne i politykę energetyczną UE, wyd. Centrum Europejskie Natolin, “Zeszyty CEN” nr 51, Warszawa 2013 (http://www.natolin.edu.pl/pdf/zeszyty/Natolin_Zeszty_51.pdf)

Rozdziały dot. bezpieczeństwa energetycznego Polski w „Rocznik Strategiczny”, m.in. „Rocznik Strategiczny 2012/13”, ss. 329-334

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. (http://www.mg.gov.pl/files/upload/8134/Polityka%20energetyczna%20ost.pdf)

M.S. Dinu, New Strategy: Heartland or Energoland?, “Strategic Impact”, no 1/2011.

Studia przypadku np.: A.Wenger, R. Orttung, J. Perovic, Energy and the Transformation of International Relations, Oxford Univ. Press. 2009; www.eia.doe.gov, IEA serie Country Reviews oraz IEA World Energy Outlooks (baza OECD); publikacje OIES https://www.oxfordenergy.org.

-