Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Petrologia skał magmowych i metamorficznych

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1300-WM-PSMMW
Kod Erasmus / ISCED: 07.304 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0532) Nauki o ziemi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Petrologia skał magmowych i metamorficznych
Jednostka: Wydział Geologii
Grupy: Przedmioty modułowe do wyboru na I semestrze I roku st. na kierunku geologia poszukiwawcza
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Założenia (opisowo):

Przed rozpoczęciem nauki przedmiotu (a zwłaszcza przed rozpoczęciem ćwiczeń) student powinien wykazać się umiejętnością posługiwania się mikroskopem polaryzacyjnym, a w szczególności umiejętnością praktycznego rozpoznawania minerałów skałotwórczych i skał. W związku z tym wskazane jest wcześniejsze zapoznanie się z następującymi przedmiotami i zagadnieniami:

Mineralogia – właściwości minerałów skałotwórczych.

Geologia dynamiczna – geotektonika, procesy prowadzące do powstania skał magmowych, osadowych, metamorficznych, procesy magmowe i pomagmowe, środowiska sedymentacyjne.

Petrologia – rozpoznawanie minerałów skałotwórczych przy użyciu mikroskopu polaryzacyjnego, rozpoznawanie podstawowych typów skał.

Skrócony opis:

Słowo „Petrologia” pochodzi z greckiego petros – skała, logos – nauka. Przedmiot ten wyjaśnia studentom problematykę powstawania i różnicowania się różnorodnych skał. Składa się z trzech równorzędnych, ściśle ze sobą związanych działów:

Petrologia skał magmowych zajmuje się genezą i procesami różnicowania się najważniejszych typów skał magmowych – zarówno głębinowych jak i wylewnych. Określa ich składy fazowe i geochemiczne, tekstury i możliwe środowiska powstawania.

Petrologia skał metamorficznych wyjaśnia procesy geologiczne prowadzącymi do powstania skał w warunkach metamorfizmu. Przedstawia różne środowiska i geotektoniczne i facje metamorficzne oraz utwory z nimi związane.

Pełny opis:

Intencją wykładu z petrologii skał magmowych jest przedstawienie zmienności składu chemicznego skał magmowych na tle różnorodnych środowisk tektonicznych, w których generowane są magmy (wulkanizm grzbietów oceanicznych, łuków wyspowych, wysp oceanicznych, aktywnych krawędzi kontynentów, wewnątrz-kontynentalne strefy aktywności magmowej). Na wykładzie przedstawione są właściwości fizyko-chemiczne stopów krzemianowych oraz rola składników lotnych w magmach. Omówione zostają procesy wytapiania magm w płaszczu i w skorupie oraz dyferencjacja magm. Przedstawione są warunki krystalizacji magm i tekstury, jakie w ich wyniku powstają. Studenci zapoznają się z procesami, prowadzącymi do zmiany składu magmy macierzystej (frakcyjna krystalizacja, mieszanie się magm, kontaminacja, metasomatyzm). Podczas wykładu omówione zostają wskaźniki petrogenetyczne, studenci zapoznają się również z diagramami i klasyfikacjami, opartymi na geochemii skał magmowych.

Wykład dotyczący petrologii skał metamorficznych ma za zadanie kompleksowe przedstawienie problemów związanych z powstawaniem tych skał, ich różnicowaniem się w zależności od warunków ciśnienia, temperatury i składu chemicznego skały, powstającymi teksturami. Pokazuje jak odczytywać informacje zapisane w skale, takie jak temperatura i ciśnienie jej powstawania, kierunek, styl, warunki i wiek deformacji. Charakteryzuje i różnicuje rodzaje metamorfizmu. Podczas wykładów studenci poznają zakres i warunki aktywności procesów metamorficznych, powstające w różnych warunkach asocjacje równowagowe (w zależności od chemizmu skał wyjściowych). W sposób szczegółowy prezentowany jest metamorfizm skał pelitowych, bazytowych, węglanowych i ultramaficznych. Przedstawiane są szczegółowo różne typy metamorfizmu (metamorfizm regionalny typu Barrow i Buchan oraz regionalny metamorfizm wysokociśnieniowy charakterystyczny dla stref subdukcji, metamorfizm kontaktowy różnych facji, metamorfizm dyslokacyjny, impaktowy, dna morskiego i hydrotermalny). Studenci zapoznają się ze sposobami prezentacji informacji o równowagach między fazami na trójkątach składu (ACF, AFM, SCM i innych), o sposobach rekonstrukcji warunków P-T-t (ciśnienie-temperatura-czas) za pomocą tzw. termometrów, barometrów i chronometrów geologicznych.

Szacunkowa ilość godzin potrzebnych na osiągnięcie efektów uczenia w dużej mierze zależy od liczby godzin spędzonych przy mikroskopie polaryzacyjnym. Minimalna liczba godzin - około 100.

Literatura:

Petrologia skał magmowych

GILL, R., 2010: Igneous rocks and processes: A practical guide. Wiley-Blackwell

HIBBARD, M., J., 1995: Petrography to petrogenesis. Prentice-Hall; New Jersey.

MAJEROWICZ, A., WIERZCHOŁOWSKI, B., 1990: Petrologia skał magmowych. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.

RYKA, W., MALISZEWSKA, A., 1991: Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.

WILSON, M., 1989. Igneous Petrogenesis A Global Tectonic Approach

WINTER, J.D., 2009: Principles of Igneous and Metamorphic Petrology (2nd Edition). Pearson.

Petrologia skał metamorficznych

BEST M. G., 2003: Igneous and metamorphic petrology. 2nd edition. Blackwell Publishing, 729 pp.

BUCHER K., FREY M., 2002: Petrogenesis of metamorphic rocks. Springer, 341 pp.

YARDLEY B. W. D., 1991: An introduction to metamorphic rocks. Longman Scientific & Technical. 1st edition.

Literatura dodatkowa (minerały skałotwórcze i optyka kryształów)

DUBIŃSKA E., BAGIŃSKI B., 1995: Minerały skałotwórcze w płytkach cienkich. Vademecum, Wyd. Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1-157

DYAR M.D., GUNTER M.E. AND TASA D., 2008: Mineralogy and Optical Mineralogy. Mineralogical Society of America, Chantilly, VA

MAC KENZIE W.S. AND GUILFORD C., 1988: Atlas of Rock-forming Minerals in Thin Section, Longman Scientific & Technical, New York

PERKINS D., HENKE K. R., 2004: Minerals in Thin Section, Prentice Hall, Inc., 1-125

PICHLER H. AND SCHMITT-RIEGRAF C., 1997: Rock-forming Minerals in Thin Section. Chapman & Hall, London

http://www.gly.bris.ac.uk/www/teach/opmin/mins.html

Efekty uczenia się:

K_W01 – ma wiedzę na temat procesów i czynników kształtujących Ziemię w zakresie geologii czwartorzędu, geomorfologii, stratygrafii, sedymentologii, paleontologii, geochemii, mineralogii, petrologii, geologii złóż

K_W06 – zna nowoczesne instrumentalne metody analityczne wykorzystywane w badaniach substancji mineralnych i organicznych, zna zalety i ograniczenia poszczególnych metod , zna znaczenie badań empirycznych w rekonstrukcji środowisk przyrodniczych

K_U01 – stosuje zaawansowane techniki badań laboratoryjnych, umie posługiwać się sprzętem laboratoryjnym, podstawową i zaawansowaną aparaturą badawczą

K_U07 – umie opisać budowę wewnętrzną skały, zanalizować procesy prowadzące do jej powstania, środowisko geotektoniczne i procesy przeobrażeń, umie określić termodynamiczne warunki konieczne do powstawania określonych typów skał

K_K02 – współdziała w grupach tematycznych na zajęciach terenowych oraz podczas grupowych zajęć kameralnych

Metody i kryteria oceniania:

Wykłady składają się z 2 części, ocena z każdej z nich (egzamin pisemny), składa się na ocenę końcową z przedmiotu.

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 40 godzin, 6 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Bogusław Bagiński, Justyna Domańska-Siuda
Prowadzący grup: Bogusław Bagiński, Justyna Domańska-Siuda
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki.
ul. Pasteura 5, 02-093 Warszawa tel: +48 22 5532 000 https://www.fuw.edu.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)