Teoria literatury 3001-11A2TL
Wykład (WYK) Rok akademicki 2024/25

(Poniżej podana są wyłącznie lektury przywoływane na wykładzie. Pełna lista lektur obowiązujących do zajęć i egzaminu znajduje się w opisie przedmiotu.)

• M. Bachtin, Problem gatunków mowy; Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych, w tegoż: Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1982.

• R. Barthes, Mit dzisiaj, w tegoż: Mitologie, Warszawa 2000.

• W. Benjamin, Paryż II Cesarstwa według Baudelaire’a, w tegoż: Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, Poznań 1996.

• F. Brunetière, Ewolucja rodzajów w historii literatury, przeł. T. Dmochowska, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 1, cz. 2, Kraków 1966.

• J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, t.4, cz. 2, Kraków 1992.

• Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, w: Teoria badań literackich za granicą, t. 2, cz. 1, Kraków 1974.

• H.–G. Gadamer, Tekst i interpretacja przeł. P. Dehnel, w: tegoż, Język i rozumienie, Warszawa 2003.

• M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, w: Teoria badań literackich za granicą, t. 2, cz. 2, Kraków 1981.

• R. Ingarden, O tzw. „prawdzie” w literaturze w tegoż: Studia z estetyki, t.1, Warszawa 1957.

• R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, Kraków 1972.

• J. Łotman, Problem znaczenia w tekście artystycznym w tegoż: Struktura tekstu artystycznego, Warszawa 1984.

• J. Mukařovský, O strukturalizmie, przeł. J. Mayen, w: tegoż, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, red. J. Sławiński, Warszawa 1970.

• Richard Ohmann, Literatura jako akt, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 4, cz. 1, Kraków 1992.

• G. Poulet, Krytyka identyfikująca się, przeł. J. Zbierska-Mościcka, w: Szkoła Genewska w krytyce. Antologia, red. J. Żurowska, M. Żurowski, Warszawa 1998.

• W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą, pod red. St. Skwarczyńskiej, t. 2, cz. 3, Kraków 1986

• J. Tynianow, Fakt literacki, [w tegoż:] Fakt literacki, Warszawa 1978.

• H. White, Znaczenie narracyjności dla przedstawienia rzeczywistości, [w tegoż:] Poetyka pisarstwa historycznego, Kraków 2000.

• W.K. Wimstatt, M.C. Beardsley, Błąd intencji, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007

Znajomość panoramy kierunków w badaniach literackich od połowy XIX stulecia po wieki XX i XXI.

Umiejętność identyfikacji słownika charakterystycznego dla poszczególnych koncepcji.

Rozpoznawanie konwergencji i dywergencji pomiędzy stanowiskami indywidualnymi i wspólnotowymi (właściwymi dla danej orientacji).

Uzyskanie wiedzy o zapleczu i kulisach (biograficznych, artystycznych, społeczno-politycznych) rzutujących na stanowiska metodologiczne.

Rozpoznanie współmierności orientacji literaturoznawczych - filozoficznych - językoznawczych - artystycznych.

Umiejętność operowania uzyskaną wiedzą w praktyce analityczno-intrepretacyjnej.

Wykład nie jest oceniany na stopień; student uzyskuje zaliczenie na podstawie obecności. Zgodnie z regulaminem dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości uzyskania zaliczenia. Znajomość problematyki wykładów obowiązuje do egzaminu z teorii literatury, pomimo że wykład nie jest obowiązkowy.

1. Mapa głównych kierunków w badaniach literackich od przełomu XIX i XX wieku do przełomu XX i XXI wieku (paradygmaty, formacje, orientacje, szkoły) – typologia i periodyzacja.

2. Przełom antypozytywistyczny w naukach o kulturze i w nauce o literaturze.

3. Neodealizm niemiecki, francuski i włoski. Polska nauka o literaturze na początku XX wieku.

4. Hermeneutyka i hermeneutyki: od Diltheya do Caputo i Schuback.

5. Fenomenologiczne filozofie literatury: Ingarden, szkoła genewska, estetyka recepcji i oddziaływania, neurofenomenologia.

6. Proces historycznoliteracki: główne problemy metodologiczne (w ujęciu formalistycznym, strukturalistycznym, fenomenologicznym, semiotycznym.

7. Odbiór i odbiorca w badaniach literackich (od Arystotelesa do Fisha).

8. Intencje i intencjonalność – znaczenie, interpretacja, użycie.

9. Fikcja i fikcjonalność; referencja i antymimetyzm („prawda” w sztuce w ujęciu Arystotelesa i Platona; quasi-sądy; teorie światów możliwych).

10. Tzw. rosyjska szkoła formalna: Moskiewskie Koło Lingwistyczne i petersburski OPOJAZ. Formalizm polski. (Dez)aktualizacja?

11. Po czym rozpoznać strukturalizm? Różne warianty strukturalizmu (historyczne, regionalne, narodowe).

12. Od Proppa przez Barthesa do White’a: narratologia w analizach folkloru, literatury, innych rodxzajów sztuk i w nauce.

13. Semiotyka i/czy semiotyki. Genealogia antropologii literatury i poetyki kulturowej.

14. Dekonstrukcjonizm i jego konsekwencje dla badań literackich.

15. Poststrukturalizm, ponowczesność, postpozytywizm.

Wykład i dyskusja. W miarę potrzeb konsultacje indywidualne.