Teoria polityki 2102-M-Z1TEPO
Konwersatorium (KON) Semestr zimowy 2023/24

J. Baszkiewicz „Wolność Równość Własność Rewolucje burżuazyjne”, Warszawa 1981

U. Beck „Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej”, Warszawa 2005

K. von Beyme „Współczesne teorie polityczne”, Warszawa 2005

Z. Blok „O polityczności, polityce i politologii”, Poznań 2009

Z. Blok /red./ „Czym jest teoria w politologii”, Warszawa 2011

W. Bulira /red./ Granice teorii polityki. Świat w stanie zagrożenia, Lublin 2018.

R.A. Dahl, B. Stinebricker „Współczesna analiza polityczna”, Warszawa 2007

R.J. Dalton, H-D. Klingemann /red./ “Zachowania polityczne 2”, Warszawa 2010

R.E. Goodin, P. Petit /red./ „Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej”, Warszawa 1998

F. A. von Hayek, Nadużycie rozumu, Warszawa 2013.

A. Heywood „Teoria polityki Wprowadzenie”, Warszawa 2009

A. Heywood „Politologia”, Warszawa 2006

G. Himmelfarb, Drogi do nowoczesności. Brytyjskie, francuskie i amerykańskie oświecenie, Warszawa 2018.

A.W. Jabłoński, L. Sobkowiak /red./ „Studia z teorii polityki”, t. I i II Wrocław 1996 i 1997

M. Karwat, B. Kaczmarek /red./ "Polityczność i polityka w refleksji teoriopolitycznej", Studia Politologiczne vol 37, Warszawa 2015 oraz "Politologia i Uniwersytet w refleksji teoriopolitycznej", Studia Politologiczne vol. 46, Warszawa 2017

M. Karwat „Człowiek polityczny”, Warszawa 1989

M. Karwat /red./ „Paradoksy polityki”, Warszawa 2007

T. Klementewicz „Rozumienie polityki Zarys metodologii nauki o polityce”, Warszawa 2010

T.Klementewicz /red./ „Współczesne teorie polityki – od logiki do retoryki”, Warszawa 2004

B. Krauz-Mozer „Teorie polityki Założenia metodologiczne”, Warszawa 2005

B. Latour, Nigdy nie byliśmy nowocześni, Warszawa 2011.

E/ Laclau, Rozum populistyczny, Wrocław 2009.

A. Leder, Rysa na tafli. Teoria w polu psychoanalitycznym, Warszawa 2016.

K. MacDonald, Kultura krytyki, Warszawa 2012.

J.G. March, J.P. Olsen „Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki”, Warszawa 2005

D. Marsh, G. Stoker „Teorie i metody w naukach politycznych”, Kraków 2006

Ł. Młyńczyk, B. Nitschke /red./, Aspekty metodologiczne oraz teoretyczne w subdyscyplinach politologii, Toruń 2013.

Ł. Młyńczyk, List dla M. Czy Mirosław Karwat jest teoretyczny, czy (jest) empiryczny?, [w:]: Wokół holistycznej interpretacji polityki: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi zw. dr. hab. Mirosławowi Karwatowi, 2020/red. Filip Pierzchalski, Marcin Tobiasz, Jacek Ziółkowski, Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, s. 57-74.

Ł. Młyńczyk, Między kreatywności a próżnowaniem. Polityczność dwóch typów idealnych, Warszawa 2015

Ch. Mouffe, Polityczność, Warszawa 2008.

J. Nocoń, A. Laska „Teoria polityki Wprowadzenie, Warszawa 2005

K. Opałek /red./ „Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych”, Warszawa 1975

K. Opałek /red./ „Elementy teorii polityki”, Warszawa 1989

K. R. Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, tom 2., Warszawa 2006.

F. Ryszka „Wstęp do nauki o polityce. Uwagi metodologiczne”, Warszawa-Poznań 1981

C. Schmitt, Pojęcie polityczności, [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000: Znak, s. 191-250.

J. Scott „Władza” ,Warszawa 2006.

I. Shapiro „Stan teorii demokracji”, Warszawa 2006

R. Skarzyński, Przedmiot poznania politologii. Podstawy dyscypliny nauki, Białystok 2014.

R. Skarzyński „Mobilizacja polityczna”, Warszawa 2011

Q. Skinner, Metoda historyczna i wolność republikańska, Toruń 2016.

Q. Skinner, Wolność przed liberalizmem, Toruń 2013.

J. Staniszkis „Władza globalizacji”, Warszawa 2003

N.N. Taleb, Czarny Łabędź. O skutkach nieprzewidywalnych zdarzeń, Warszawa 2014.

R. H. Thaler, Zachowania niepoprawne. Tworzenie ekonomii behawioralnej, Poznań 2018.

Sh. Zuboff, Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, Poznań 2020.

T. Żyro „Wstęp do politologii”, Warszawa 2004

WIEDZA

EK.1. Potrafi wskazać na wzajemne relacje politologii i teorii polityki z innymi dziedzinami nauk społecznych i humanistyki, rozumie przedmiot, status poznawczy, interdyscyplinarny charakter, funkcje i społeczne posłannictwo politologii oraz zna podstawowe paradygmaty, metafory i orientacje i perspektywy teoretyczne oraz metodologiczne występujące w teorii polityki /K_W01, K_W09, K_W10/

EK.2. Wie, jakie są kryteria wyodrębniania zjawisk politycznych, rozumie co to jest polityka i polityczność, na czym polega ich stopniowalność i kontekstowo – historyczny charakter, potrafi wskazać różne interpretacje tych zagadnień, ich trwałą sporność, argumentację zwolenników i przeciwników poszczególnych stanowisk teoretycznych, objaśnia różnicę pomiędzy polityka i metapolityką, regulacją i metaregulacją /K_W01, K_W06/

EK.3. Zna podstawowe ujęcia kategorii interes, rozumie jej znaczenie w naukach społecznych i politycznych, potrafi się nią posłużyć dla interpretacji procesów politycznych. Rozumie interpretacje polityki jako artykulacji interesów, zna etapy i mechanizmy koordynacji interesów w procesie ich artykulacji, potrafi zastosować tęp koncepcje do analizy zjawisk politycznych występujących na różnych poziomach zorganizowania rzeczywistości społecznej. Rozumie związki artykulacji i mobilizacji politycznej /K_W06/

EK. 4 Wie, jaka jest różnica pomiędzy władzą a władzą polityczną i państwową, zna główne osie sporów występujących przy definiowaniu władzy oraz ujmowaniu jej relacji do polityki i panowania. Zna kluczowe teorie władzy i własności. Potrafi wskazać na zależności władzy i własności, polityki i ekonomiki. Rozumie podstawy władzy, objaśnia jej przesłanki, źródła i legitymację, analizuje koszty władzy, zna metody pomiaru władzy. /K_W06/

EK.5. Rozumie aksjologiczne i moralne uwikłanie polityki. Wie, co to są wartości polityczne i jaki jest ich związek z interesami. Zna stanowiska teoretyczne w tym zakresie. Dokonuje analizy odpowiedzialności polityki i polityków. Rozumie zjawisko przywództwa, potrafi wskazać na jego związki z władzą, odróżnia potoczne i naukowe interpretacje w tym zakresie. Potrafi zinterpretować politykę jako powołanie do odpowiedzialności, rozumie sens kategorii służby w odniesieniu do władzy i polityki, potrafi wskazać na związki tych ujęć z poglądami na temat dobra wspólnego i relacji interesu jednostkowego a wspólnotowego

Potrafi charakteryzować zjawisko przemocy symbolicznej, jego formy i przejawy oraz znaczenie dla objaśniania istoty polityki. Rozumie rolę ideologii, wie jakie są jej funkcje i społeczne źródła, jak się ma ideologia do innych form świadomości społecznej. Zna poglądy na temat roli ideologii we współczesnym świecie, potrafi je samodzielnie analizować, identyfikować związki ideologii z interesami społecznymi. Wie, na czym polega hegemonia duchowa i panowanie ideologiczne, zna kluczowe koncepcje w tym zakresie, potrafi ujrzeć ideologiczny wymiar polityki. /K_W10/

EK.6. Rozumie zjawisko podmiotowości politycznej. Potrafi charakteryzować kryteria podmiotowości, identyfikować podmioty polityczne, wzajemne zależności podmiotowości, struktury i kultury, relacje interesariusz – podmiot - aktor. Zna koncepcje podmiotowości, potrafi je porównać. Rozumie związki między podmiotowością a procesem podejmowania decyzji, zna główne modele interpretujące procesy decyzyjne. /K_W10/

EK.7. Zna podstawowe ujęcia teriopolityczne i rozumienia demokracji, politologiczne koncepcje fal demokratyzacji, perspektywy, ograniczenia i zagrożenia demokracji, spory współczesne wokół tej problematyki. Potrafi zinterpretować neoliberalną demokrację także jako politykę. Rozumie związki demokracji z kulturą, gospodarką i innymi obszarami życia społecznego. Rozumie istotę systemów autorytarnych i totalitarnych, zna podstawowe modele teoretyczne totalitaryzmu i autorytaryzmu. Wie, co to są instytucje totalne. Potrafi wskazać na alternatywne koncepcje wyjaśniania istoty realnego socjalizmu. Rozumie główne płaszczyzny dyskursu publicznego w tym obszarze./ KW_07/

UMIEJĘTNOŚCI

EK.8. Krytycznej obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i politycznych, dostrzegania ich wzajemnych związków i zależności, holistycznego i samodzielnego, odważnego interpretowania rzeczywistości społecznej i politycznej /K_U03/

EK.9. Analizowania przyczyn, przebiegu, podejmowania prób prognozowania zjawisk i procesów politycznych, samodzielnego formułowania hipotez z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, badania i wyjaśniania roli struktur ekonomicznych, społecznych i kultury w mechanizmach i procesach politycznych we współczesnym świecie /K_U03, K_U05 /

EK.10. Wykorzystywania w poszerzony i pogłębiony sposób wiedzy z zakresu teorii polityki do analizy i interpretacji zjawisk i procesów politycznych i praktyki politycznej /K_U03/

EK.11. Wskazywania w sposób pogłębiony założeń różnych koncepcji polityki, ich funkcji społecznej i nośności eksplanacyjnej, identyfikowanych przez nie związków pomiędzy sferą polityki a innymi sferami życia społecznego /K_U06/

EK.12. Wrażliwości na etyczne i aksjologiczne uwikłanie polityki, moralne dylematy z nią związane i na tym tle odpowiedzialność polityków i wszystkich wypełniających funkcje publiczne, w tym misję i odpowiedzialność politologii i politologów, umiejętności dostrzegania patologii życia społecznego i politycznego i powinności politologów w obszarze uświadamiania społeczeństwu jego sytuacji, angażowania się do walki z przejawami dominacji, uciski i manipulacji ludźmi /K_U07/

KOMPETENCJE

EK.13.Student jest aktywnym podmiotem poszerzania wiedzy z zakresu teorii polityki. Zajęcia kreują ciekawość poznawczą, zachęcają do badań własnych, poszukiwana nowych lektur, problemów, zadań. /K_K07/

Egzamin w formie ustnej - trzy przekrojowe pytania 90%

Bieżąca ocena podczas dyskusji 10%

1. Przedmiot poznania i badania politologii, status poznawczy i funkcje teorii polityki. Myślenie o polityce w kontekście metody czyli teoria naukowa. Definicje, hipotezy, twierdzenia i generalizacje.

2. Teoria zachowań politycznych i krytyka behawioralizmu. Teorie funkcjonalistyczne. Ontologia świata społecznego: od naturalizmu do konstruktywizmu. Pojęcie paradygmatu i wielość ontologii.

3. Teoria polityki a metateoria.

4. Orientacje teoretyczne w nauce o polityce. Stadia rozwoju teorii polityki.

5. Stanowiska teoretyczne i metodologiczne w budowaniu teorii.

6. Spór o empiryczność teorii: od pozytywizmu do hermeneutyki.

7. Ideologie i ich relacje z teorią polityki: wyjaśnianie zachowań i idee w świecie społecznym. Instytucjonalizm i jego związki z ideologiami

8. Polityka a polityczność. Miejsce pojęcia natury ludzkiej w naukach społecznych.

9. Język teorii w kontekście zmian społecznych.

10. Rewolucja paradygmatów i próba uzgadniania.

11. Zachowania polityczne i teoria ekonomii behawioralnej.

12. Problem psychometrii, prognozowania i sterowania zachowania politycznymi.

13. Teoria polityki - podejście krytyczne.

14. Ewolucyjna teoria polityki.

Konwersatorium, dyskusja w oparciu o przestudiowaną literaturę przedmiotu, referaty, prezentacje lub recenzje uczestników zajęć, samodzielne rozwiązywanie problemów teoretycznych, dyskusja w oparciu o materiały filmowe