Metodologia badań językoznawczych - diachroniczna 3003-11B1MD
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2023/24

Literatura obowiązkowa:

Adamska-Sałaciak A., Wyjaśnianie w językoznawstwie historycznym, „Biuletyn PTJ" 47-48, 1992, s.27-42.

Bajerowa I., Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964.

Bajerowa I., Polski język ogólny XIX wieku: stan i ewolucja, t.1. Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, t.2. Fleksja, Katowice 1986-1992.

Bajerowa I., Strukturalna interpretacja historii języka, „Język Polski” XLIX, 1969, s. 81-103.

Bajerowa I., Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa 2003.

Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Wyd. 2 uzup., Lublin 2007.

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Warszawa 1993.

Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa, 2007.

Heinz A., Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1983.

Historia języka polskiego w XXI wieku. Stan i perspektywy, pod red. M. Pastuch i M. Siuciak, Katowice 2018. (wybrane artykuły, np. Bednarczuk L., Polski słownik etymologiczny Profesora Witolda Mańczaka, s. 615-627, też inne prace).

Język polski czasu II wojny światowej (1939-1945), red. I. Bajerowa, Warszawa 1996.

Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2005.

Metodologia badań onomastycznych, pod red. M. Biolik, Olsztyn 2003.

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne. Podręcznik akademicki pod red. P. Stalmaszczyka, Łódź 2006.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. Ewa Rzetelska-Feleszko,

Warszawa 1998.

Saussure F., de, Kurs językoznawstwa ogólnego, przekład K. Kasprzyk, wstęp i przypisy K. Polański, Warszawa 2007.

Saussure F., de, Szkice z językoznawstwa ogólnego, oprac. tekstu S. Bouquet i R. Engler przy współpracy A. Weil, przekł., wstęp i red. nauk. M. Danielewiczowa, Warszawa 2004.

Skarżyński M., Części mowy i ich kategorie w gramatykach polskich XIX i XX wieku (1817-1938), Kraków 1994.

Skarżyński M., W kręgu gramatyk polskich XIX i XX wieku, Kraków 2001.

Walczak B., Z zagadnień warsztatu badań etymologicznych (teoria i metodologia w najnowszych słownikach etymologicznych języka polskiego), „Studia Językoznawcze” USz, t. 7, 2008, s. 179-190.

Weinsberg A., Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1983.

Zagórski Z., O różnych metodach badań dialektologicznych, [w:] Gwary dziś. 1. Metodologia badań, pod red. Jerzego Sierociuka, Poznań 2001, s. 25-31.

Żmigrodzki P., Wprowadzenie do leksykografii polskiej, Katowice 2003.

Wybrana literatura uzupełniająca:

Baudouin de Courtenay J.N., Listy Jana Baudouina de Courtenay do Henryka Ułaszyna z lat 1898-1929, oprac. M. Skarżyński, M. Smoczyńska, Kraków 2007.

Brzozowska M., Etymologia i konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin 2009.

Doroszewski W., Mowa mieszkańców wsi Staroźreby.

Karaś H., Polska leksykografia gwarowa, Warszawa 2011.

Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.

Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, red. nauk. Zofia Kaleta, Warszawa 2003.

Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch i K. Skowronek, Kraków 2007 (wybrane artykuły)

Opis i tezy teoretyczne, „Prace Filologiczne” XVI, 1934, s. 249-278.

Podstawy gramatyki kognitywnej, pod red. H. Kardeli, Warszawa 1994.

Reichan J., Woźniak K., Polskie atlasy dialektologiczne i etnograficzne, Kraków 2004.

Taylor J.R., Gramatyka kognitywna, Kraków 2007.

Żmigrodzki P., Słowo – słownik – rzeczywistość, Kraków 2008.

Student

WIEDZA

1. Potrafi wskazać główne kierunki badawcze w językoznawstwie.

2. Zna metody i techniki badawcze stosowane podczas opracowania szczegółowych zagadnień z zakresu językoznawstwa.

3. Zapoznaje się z dyskusyjnymi problemami różnych dziedzin wiedzy językoznawczej.

UMIEJĘTNOŚCI

1. Potrafi wybrać metody i techniki badawcze do opracowania szczegółowych zagadnień z zakresu językoznawstwa.

2. Na podstawie poznanych kryteriów oceny pracy naukowej jest w stanie przygotować dobre opracowanie wybranego problemu badawczego.

3. Nabywa umiejętności poprawnego opisu zjawisk językowych w samodzielnej pracy.

4. Potrafi wybrać odpowiedni układ treści pracy, sporządzić spis treści, przypisy czy bibliografię.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. Docenia rolę nauki w ludzkim życiu i w społeczeństwie.

Kryteria oceniania:

Zaliczenie z wykładu student otrzymuje na podstawie:

1. Obecności na wykładzie.

2. Sprawdzianu pisemnego

Metody weryfikacji efektów kształcenia:

1. praca z tekstem; omówienie monografii językoznawczej

2. Sprawdzian pisemny.

Wykład ma za zadanie zaznajomienie studentów z metodologią badań diachronicznych, co zostanie uzyskane dzięki realizacji następujących tematów:

1. Metodologia badań naukowych: podstawowe pojęcia, kryteria oceny prac naukowych. Językoznawstwo na tle innych nauk. Dyscypliny językoznawstwa diachronicznego.

2. Naukowe badanie historii języka: dziewiętnastowieczne językoznawstwo historycznoporównawcze.

3. Krótko o początkach refleksji o języku polskim od XV w.

Językoznawstwo polskie w drugiej połowie XVIII i w pierwszej XIX w. – sposoby opisu języka.

4. Polskie językoznawstwo diachroniczne od II połowy XIX w. po połowę wieku XX – problematyka badań.

5. Ferdinand de Saussure i strukturalizm.

6. Strukturalizm w polskiej diachronii – poglądy i badania Ireny Bajerowej.

7. Dorobek polonistycznego językoznawstwa diachronicznego od 2. połowy XX po początek XXI w.

8. Metodologia badań onomastycznych: różnice między nomen proprium a nomen appelativum, główne klasyfikacje onimów.

9. Metodologia badań dialektologicznych i socjolingwistycznych.

10. Etymologia – problemy badawcze.

11. Metodologia prac leksykologicznych o ewolucji leksyki.

12. Dorobek polskiej leksykografii – słowniki dawne i rejestrujące dawną polszczyznę; różnice w makro- i mikrostrukturze.

13. Językoznawstwo komputerowe i korpusowe. Korpusy języka jako źródła materiału badawczego.

14. Metodologia badań kognitywnych w diachronii.

15. Pisemny sprawdzian z wykładów.

Wykład, praca z tekstem.

Uwaga: W wypadku nauczania zdalnego wykład będzie odbywał się w czasie rzeczywistym na platformie internetowej.