Pałac wzniesiono według projektu Andrzeja Gołońskiego w latach 1844-1847 dla Seweryna Uruskiego, marszałka szlachty guberni warszawskiej. Budynek stanął w miejscu starszego, późnobarokowego pałacu Poniatowskich. Pamiątką po dawnej budowli jest tablica ufundowana przez właściciela, obecnie znajdująca się w murze od strony głównego dziedzińca uniwersyteckiego. Informuje ona, że w właśnie tutaj, późniejszy król Stanisław August, otrzymał wiadomość o wybraniu go na władcę przez sejm elekcyjny.
Pałac zaprojektowany przez Gołońskiego otrzymał formy późnego renesansu. Główny korpus budowli flankowany jest przez dwie ryzalitowane bryły nakryte mocno wysadzonym, bogato zdobionym gzymsem. W części centralnej znajduje się żeliwny balkon, a nad nim rzeźbiony kartusz z herbem Uruskich "Sas" wyrzeźbionym przez Ludwika Kauffmanna. Tarczę herbową przytrzymują wspięty koń i byk, a pod nią znajduje się na wstędze łacińska dewiza "AGES", po polsku oznaczająca: będziesz czynił! Jej celem jest zachęta do działania, nie zaś poprzestawaniu na słownych deklaracjach.
Pierwotnie od strony Krakowskiego Przedmieścia znajdowała się w lewej części elewacji brama wjazdowa prowadząca na dziedziniec. Do oryginalnych elementów przyulicznych związanych z budynkiem należą żelazne pierścienie w elewacji służące do przywiązywania koni oraz słupki z łańcuchami oddzielające pałac od ulicy. Budynek rozbudowany jest w głąb działki, aż do wieży od strony wschodniej. Jest to najprawdopodobniej dawna wieża ciśnień lokalnego wodociągu.
Pod koniec XIX w. pałac przeszedł na własność rodziny Czetwertyńskich. W czasie II wojny światowej został spalony, a wnętrza uległy poważnym zniszczeniom. W latach 1948-1951 został odbudowany według projektu Jana Dąbrowskiego. Obecnie mieści się tu Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
Źródła
1. Kwiatkowska, M. Pałac Uruskich, Warszawa 1974, s. 50.
Oprac. dr Krzysztof Mordyński, Muzeum UW
